Lí do hay lý do là đúng chính tả? Cách dùng i & y chính xác

1. Lí do hay lý do đúng chỉnh tả?

• Tuấn Hưng hủy show hát miễn phí vì lí do đặc biệt

• Những lí do không thể bỏ lỡ 'Ly ca hành' của Lý Nhất Đồng - Hứa Khải

• Vợ cũ Hoài Lâm 'gây chấn động' khi tiết lộ lí do li hôn

• Lí do Tuấn Trần dốc hết tiền đầu tư phim của đạo diễn 'Em chưa 18'

• Cười ngất với lí do mãi chưa lấy chồng của Sam

• Hiếu Nguyễn trở lại, tiết lộ lý do vắng bóng suốt 4 năm dài

• Bé trai nêu loạt lý do sau Tết không đòi được tiền lì xì khi 'mẹ cất cho'

• Lý do Chị đẹp trượt đề cử Cống hiến

• Hamlet Trương nói lý do sửa từ niết bàn và gỡ bản ghi âm ca khúc mới

• Đâu là lý do thật khiến giới siêu giàu đua nhau xây 'hầm tận thế'?

• Sước hay xước là đúng?

• Kỉ niệm hay kỷ niệm là đúng?
   

2. Lí hay lý? Cách phân biết  viết i (ngắn) và y (dài)

Như ở mục lí do hay lý do kể trên Hỏi đáp tiếng Nghệ Tĩnh đã giải thích rằng: Cả hai từ đều đúng và bạn có thể dùng như nhau mà không ai thắc mắc, bắt bẻ. Tuy nhiên, trong một vài trường hợp, đặc biệt khi viết bạn nên phân biệt i & y dài. 

Cụ thể, theo nhiều người về mặt âm học i hay y đều đọc như nhau. Nhưng khi viết, bằng ngữ cảm bản ngữ, người ta cũng nhận thấy viết nhất loạt i ngắn như mất mát, thiếu hụt cái gì đó, cho nên cách viết y dài vẫn được duy trì và không thay thế được.

Ngoài ra, theo nhiều nhà nghiên cứu, nên viết lý do (y dài) là để cân bằng mặt chữ. Cụ thể, chữ l nhô cao thì cần chữ y xuống thấp. Bạn đọc có thể so sánh điều này qua việc đặt 2 cách viết gần nhau sẽ thấy: lí do - lý do. Điều này tương tự trường hợp vật lí hay vật lý.

Đặc biệt, khi dùng i ngắn để viết tên riêng, tên địa danh sẽ hơi cực đoan và mất đi vẻ đẹp của tên. Ví dụ chúng ta nên viết Lý Tự Trọng thay vì Lí Tự Trọng, Lệ Mỹ thay vì Lệ Mĩ, Chương Mỹ thay vì Chương Mĩ...

Nghệ ngữ đã tổng hợp bảng sau để bạn hiểu hơn về i & y dài, để từ đó nên biết dùng lí do hay lý do mới đúng nhé.
 

Như vậy, dù i & y đồng âm, cùng nghĩa nhưng không thể thay thế cho nhau vì:
 

• Thứ nhất, nó mất đi sự trong sáng. Ví dụ, nếu đồng nhất viết gia đình cũng như da thịt, lý sự cũng như lí nhí sẽ mất sự phân biệt nghĩa và mất cả sự đánh dấu về từ nguyên.

• Thứ hai, nó mất đi sự phong phú. Chẳng hạn trong tên riêng, người ta có quyền lựa chọn để biểu đạt một ý nghĩa nào đó. Ví dụ nói "tí" hiểu là "nhỏ, nhưng "Tý" lại hiểu là chuột/năm chuột. Ngoài ra, hầu hết tên riêng có y dài để thể hiện sự trang trọng" nên chọn Hy (hy vọng), không chọn Hi (cười hi hi), chọn Kỳ (kỳ vọng), không chọn Kì (kì kèo)...

• Mất đi vẻ đẹp văn hóa. Ví dụ, viết "công ty" sẽ hay hơn "công ti", viết lý thuyết hay hơn lí thuyết...

Tóm lại, để biết khi nào viết i ngắn và y dài bạn nhớ như sau:
 

• Viết i ngắn (i) trong các trường hợp, sau các phụ âm s, x, n, v. Ví dụ bác sĩ, tiến sĩ, ca sĩ, xi mạ, ni lông, vĩ đại…

• Viết i dài (y) trong các trường hợp (chủ yếu là từ Hán Việt): Sau các phụ âm t, k, m, h, qu, l

Như vậy khi thắc mắc lí do hay lý do viết đúng thì bạn nên dùng lý do. Vì cách viết này sẽ tạo ra sự trang trọng hơn. Nếu còn thắc mắc nào khác thì bạn có thể để lại bình luận dưới bài viết này nhé!

Tổng hợp bởi Nghengu.vn