Khi nào viết i ngắn và y dài? Cách dùng i ngắn và y dài đúng chuẩn

1. Khi nào viết i ngắn và y dài?

Nếu bạn gõ tìm kiếm "khi nào viết i ngắn và y dài" trên Google thì sẽ nhận được các bài viết có ý kiến khác nhau. Vậy nên tin theo cách viết y dài và i ngắn nào?

Thưa với bạn đọc, dù có nhiều ý kiến khác nhau nhưng theo Nghệ ngữ bạn chỉ cần nhớ cách dùng i ngắn và y dài như sau:
 

• Viết i ngắn (i) trong các trường hợp, sau các phụ âm s, x, n, v. Ví dụ: bác sĩ, tiến sĩ, ca sĩ, xi mạ, ni lông, vĩ đại…

• Viết i dài (y) trong các trường hợp (chủ yếu là từ Hán Việt): Sau các phụ âm t, k, m, h, qu, l. Ví dụ viết lý do (thay vì lí do), viết kỹ năng thay vì kĩ năng, viết ích kỷ thay ích kỉ...

Cụ thể hơn, nếu bạn đọc chưa biết khi nào dùng i ngắn y dài thì có thể nhớ theo bảng sau nhé:

2. Vì sao nên phân biệt khi nào viết y và i

Nếu tìm hiểu về câu chuyện khi nào viết i ngắn và y dài bạn sẽ thấy chuyện này được bàn luận rất nhiều.

Có ý kiến từng cho rằng, viết i ngắn hay y dài đều được vì lý do: các trường hợp đều ghi âm /i/ nên bản chất không có gì khác nhau cả. Ví dụ lí luận, kĩ thuật, mĩ thuật hoặc lý luận, kỹ thuật, mỹ thuật đều như nhau cả nên tốt nhất là nhập hai cách viết đó làm một, chủ trương sáp nhập i ngắn và y dài cho nhất quán và giản tiện. 

Tuy nhiên, các ý kiến khác thì cho rằng cần phân biệt khi nào dùng i ngắn và y dài vì các lý do cụ thể sau:
 

• Qua ngữ cảm bản ngữ, một số từ viết i ngắn như mất mát, thiếu hụt cái gì đó, cho nên cách viết y dài vẫn được duy trì ở chỗ này chỗ khác. Ví dụ nên viết lễ kỷ niệm ngày cưới thay vì lễ kỉ niệm ngày cưới...

• Một số từ nếu viết i ngắn nó mất đi sự trong sáng: Ví dụ nên viết hy sinh thay vì hi sinh, hy vọng thay hi vọng...

• Nếu sáp nhập cách viết i và y thì nó mất đi sự phong phú. Ví dụ, giữa tên là Tí với nghĩa là “bé” khác với Tý với nghĩa là “năm Tý, năm Chuột”. 

• Nhiều từ nên viết y dài để thể hiện sự trang trọng: Kỳ vọng, công ty...

3. Một số ví dụ cách dùng y dài và i ngắn