Viết hát ví dặm hay ví giặm? Ăn dặm hay ăn giặm đúng?

Thứ ba - 03/06/2025 03:30
Viết hát ví dặm hay ví giặm, ăn dặm hay ăn giặm, dặm lúa hay giặm lúa mới đúng chính tả? Nên chọn cách viết nào mới chính xác? Mời bạn cùng Nghệ ngữ tìm hiểu chi tiết ngay sau đây!
vi dam hay vi giam

 

1. Hát ví dặm hay ví giặm?


Vốn là một loại hình nghệ thuật dân gian đặc biệt phổ biến ở Nghệ Tĩnh nhưng cái tên gọi hát ví dặm hay ví giặm vẫn còn nhiều tranh cãi.

Nếu căn cứ vào từ điển tiếng Việt thì cách viết đúng là "ví dặm" - viết d. Cụ thể, Nghệ ngữ đã tra cứu và thấy:

 
  • Việt Nam tự điển của Hội Khai trí Tiến Đức ghi "dặm" là "một lối hát nhiều người cùng hát với nhau.

  • Từ điển tiếng Việt của Viện ngôn ngữ học ghi rõ "ví dặm" là "hát ví và hát dặm, thể loại hát dân gian của vùng Nghệ Tĩnh".

  • Từ điển của Hoàng Phê chủ biên giải thích "hát dặm" là lối hát dân gian ở Nghệ Tĩnh, nhịp điệu dồn dập, lời dựa vào thơ năm chữ, hai câu cuối bao giờ cũng lặp lại về âm vận và câu chữ.


Trên thực tế, so về mức độ phổ biến thì cách viết "ví dặm" cũng áp đảo. Trên báo chí, bạn đọc cũng sẽ thấy cách viết này được sử dụng nhiều. Tuy nhiên, những tư liệu trên đều không giải thích được nguồn gốc tên gọi của lối hát này.

Ngược lại, nhiều ý kiến cho rằng viết "ví giặm" - viết gi mới đúng chuẩn. Cụ thể:

 
  • Tác giả Đỗ Thị Kim Liên khẳng định "giặm" mới là từ chính xác vì "gọi là giặm là do bài nào cũng chứa ít nhất một câu lặp lại câu đi trước giữa khoảng trống hai khổ thơ, giống như giặm mạ thêm vào chỗ trống".

  • Tác giả Nguyễn Văn Ẩm cho biết "giặm" trong "hát ví giặm" không phải chủ yếu là thêm vào hay lặp lại. Ở Nghệ Tĩnh khi người ta đề cập đến giặm ló (lúa), giặm má (mạ) thì ai cũng hiểu rằng ở đâu đó có nhiều thửa ruộng, nhiều khóm ló (lúa) bị chết, cần phải giặm lại, tức là cấy lại vào đúng chỗ những cây lúa, cây mạ bị héo, chết.

 
Tiếng Nghệ có xem thêm ở cả từ điển của Hội Khai Trí Tiến Đức và của Hoàng Phê chủ biên đều thừa nhận từ "giặm" là thêm vào chỗ trống, rất giống với 2 ý trên. Ngoài ra, tại hội thảo khoa học Bảo tồn và phát huy các giá trị dân ca hò, ví, giặm xứ Nghệ năm 2011, dựa trên những căn cứ, lập luận của nhiều nhà nghiên cứu thì đã đi đến thống nhất cách viết là: Hát ví giặm.

Như vậy, có thể khẳng định viết: Hát ví giặm, dân ca ví giặm mới đúng chuẩn bạn đọc nhé!

>>>Xem thêm: Dạng chân hay giạng chân mới đúng?

 

2. Dặm lúa hay giặm lúa, ăn dặm hay ăn giặm?


Với hai trường hợp này thì bạn đọc cần viết đúng chính tả là: giặm lúa, ăn giặm. Cụ thể, từ "giặm" ở đây là động từ có nghĩa "thêm vào chỗ còn trống, còn thiếu cho đủ".
 
  • Giặm lúa: trồng thêm lúa vào chỗ thưa

  • Ăn giặm: ăn thêm vào giữa buổi


Kết lại, cách viết đúng sẽ là: Hát ví giặm, dân ca ví giặm, ăn giặm, giặm lúa. Còn từ "dặm" vốn là danh từ, không phù hợp trong các trường hợp này nhé!
 
Viết bởi www.nghengu.vn

Tổng số điểm của bài viết là: 5 trong 1 đánh giá

Xếp hạng: 5 - 1 phiếu bầu

  Ý kiến bạn đọc

.
Bạn đã không sử dụng Site, Bấm vào đây để duy trì trạng thái đăng nhập. Thời gian chờ: 60 giây