Từ điển tiếng Nghệ: Tiếng quê choa

Thứ ba - 09/06/2020 02:28

Thế này có nghĩa "ri nì"
Củ sắn thì gọi "cổ mì" em ơi !
"Đi nhởi" là chỉ đi chơi
"Mần rọng" - Làm ruộng "Cấy cơi" - Đĩa trầu

"Bạc trôốc" ấy chính bạc đầu
"Con du" thì gọi con dâu đó mà
Người già thì nói "kẹ tra"
Con trâu cày ruộng i à "Cân tru"

Xa nói "ngái". Sâu nói "su"
Bồ câu trống đẹp gọi "cu cu cờm"
Chớm chín thì mới "hườm hườm"
"Bãi là đượng" "Nương" là vườn đó nha

"Cân hôn" là chỉ ba ba
Cá bống - "Cá bôống" "Chủi chà" - Chổi lau
Làm nhanh nhanh - "Mần mau mau"
Cái gầu múc nước "Cấy vàu" nhớ chưa

Vừa vừa thì nói "vưa vưa"
Đang còn chút chút - "Đâng lưa ít nhiều"
Hay đi buôn chuyện "Lắm đều"
Nhà vệ sinh nói "nhà tiêu"... khi cần

"Gin gin" - Khoảng cách gần gần
Ghẹo đùa quá trớn - "Thần lân sa đà"
Làm vậy nhé - "Mần rứa nha"
Hổ lôi vào bụi - "Khái tha vô lùm"

"Chạc" - Dây. Buộc - "Cột". Gói - "Đùm"
Nhọ nồi - "Lọ nghẹ". Tro - "Mun" Rế - "Kiềng"
Buộc vòng quanh chắc là "niền"
Vợ ngoan chồng giỏi - "Gấy hiền nhôông khun"

Mưa phùn mẹ bảo "mưa phun"
Con giun đất ấy "cân trùn"... Ghê ghê
"Me" là bò nhỏ. Con bê
Đầy hơi khó chịu là "nê" bụng rồi

"Trèo lên đôộng" - Leo lên đồi
"Nói láp" - Nói dối. Ôi thôi nhức đầu
"Có mang" là chỉ có bầu
"Ăn phúng" - Ăn vụng "Nu"- Nâu một màu

Đồng trũng bà gọi "rọng bàu"
Cá chuối, cá quả - "Cá tràu... Tuyệt chưa ?
Tán gái thì bảo rằng "cưa"
"Rước" là đón tiễn nói "đưa"... Người về

Kia kìa tay chỉ "tê tề"
Nói "say lôông mặt" là mê mẩn tình
Im lặng không nói "Mần thinh"
Nhấc lên chuyển dịch là "rinh" bạn à

Đầm ven sông gọi là "hà"
"Rau hao" tên gọi thì là thật thơm
Nắm rơm nho nhỏ: "Nạm rơm"
Miếng cơm nhét miệng - "Ménh cơm tọng mồm"

Chờm cho người bệnh là "dồm"
"Gộp bầy" là chỉ gom dồn đàn chung
Chảo to để nấu: "Cấy bung"
"Mọi cắm" - muỗi đốt "Mùng" - màn... Nhớ giăng

Đi ngang, đi tắt - "Đi băng"
"Lăng" động từ chỉ đem quăng quật người
Vứt góc sân - "Vút goóc cươi"
"Rầy" là xấu hổ gượng cười cho qua

Nhau người đẻ gọi là "hoa"
Bọn tao không thích - "Bầy choa nỏ sèm"
Hay uống rượu ví "hụ hèm"
"Lốm" là nuốt trộng thòm thèm liếm quanh

Cậu mợ - "Cụ mự". " Enh" - Anh
Cô - "O". Chị - " Ả". "Cenh" - Canh trong nồi
"Lột" là bị bỏng đấy thôi
"Nít mui, tát rọt" - Nẻ môi, rát lòng

"Mần chắc" chỉ chuyện buồng phòng
"Nỏ chộ chi cả" là không thấy gì
Chà mình khi tắm - "Nhít, kỳ"
"Đọi" là bát chén. Mỗi khi ăn dùng

"Ngây ngây" là chỉ - Khùng khùng
"Seeng" là chảo rán. Rối tung tùng phèo
Diều chao dây lật: "Lộn lèo"
Bò trâu chăn dắt là "rèo" sát sao

Trẻ con nghịch nước: "Chập chao"
Khi tâm bất ổn than "nao i rồi"
Nhét vào cho chặt tức "tồi"
Thoa son trát phấn đều "bôi" cả mà

"Lộ chồ" vũng nước cạnh nhà
Mỗi khi rửa ráy đổ ra xói dần
Đau khắp mình mẩy - "Nục nần"
Sao làm như thế - "Răng mần như ri"

Rổ không vành nịt: "Cấy ki"
Cái nia - "Nôống gấm", mỗi khi sảy dùng
"Múng" là thúng nhỏ vô cùng
Hay đem đong thóc vào thùng khi phơi

Nhả ra thì bảo rằng "lơi"
"Gắt ló" - gặt lúa. "Rớt" - Rơi, quá chừng
"Vại vưng" là rải hạt vừng
"Vô troong rú moọng" - Vào rừng rất sâu

"Lộ mô" là nghĩa chỗ đâu
"Ròi bu mọi lượn" - Ruồi bâu, muỗi vờn
Cợt nhả bị mắng "thờn lơn"
Trồng cây bí đỏ là "lôông cơn bù"

"Ga động" là chỉ gà rù
"Thoọc néc" hãy hiểu là cù nách vui
Ăn vả thì nói "ăn phui"
Đi đâu vấp đó chửi "đui lòi troòng"

Cong người đi cúi: "Đi khòng"
Thượng mã phong nói "phạm phòng"... Ả anh
Nhiều lời, đỏng đảnh: "Lanh chanh"
"Xenh lè xenh lét" là xanh quá trời

Vẫy tay gọi lại là "vời"
Dụ vào theo ý là "mơi bày trò"
Đi trong đêm tối "đi mò"
Chào mời mánh khóe: "Mần cò" kiếm ăn

Lần theo cẩn thận là "măn"
Tròn quay mông đít - "Căng rằng lộ khu"
Vỏ gọt cam bưởi gọi "mu"
"Bôộng" là cái lỗ. "Đánh cù" - Chọi quay

Góc nhà - "Goóc nghẹch"... Thật hay
"Loọc trớng" - Luộc trứng. Từ này khó nghe
Lọ nhỏ thì gọi "cấy be"
"Cơn tro" - Cây cọ Lá che lợp nhà

"Mấn" là váy của đàn bà
"Mạo" gọi là mũ thật là nhiêu khê
"Cân trút" đó chính tê tê
"Tắn, tít" - Rắn, rết... Bò rê đầy đường

Đong thực phẩm gọi là "lường"
Nàng các cụ gọi là "nường" thật yêu
Mũ mềm ấm gọi "cấy miều"
Vú to - "Vụ nậy". Rất nhiều anh mê

"Trôốc dường" chỗ để gối kê
Khi nằm đầu sẽ hướng về phía trên
Nứa gọi "ná". Phên nói "mên"
Đu đủ - "Thu đủ". Rau dền - "Rau dênh"

Vần cơm bên lửa nói "xênh"
Con cua đồng lớn. "Dam kềnh" thật ham
Xương đầu gối gọi "bàm làm"
Nói năng bậy bạ - "Nói thàm"... Chỉnh ngay

Đò thì gọi "nôốc". Sóng lay...
"Trao tráo" - Chim sáo. Chao bay rề rề
"Ắc sả" - Bói cá... Tìm về
"Độ bên bại sạu" - Đậu kề bãi ngô

Nói ra lời thì bảo "phô"
"Lại" là cái lưỡi. Ô hô lè dài
Vâng ! Thì nói "ầy" nói "phài"
Không ! Thì "nỏ - khộng" uốn hai môi tròn

Sinh dày con - "đẻ xòn xòn"
Đánh nhau - "Đập chắc". Ra đòn thật hung
"Trục cúi" - Đầu gối gọi chung
Đúng không bạn nhỉ - "Chắc khung mi hè"

Kheo chân gọi "cấy lặc lè"
"Nác chát" ấy chính nước chè xanh thơm
Đặt. Nhiều khi nói thành "đơm"
"Lộ Mụi" cái mũi. "Cộ cườm"- Cổ tay

Ớt cay thì gọi "óc cay"
"Hột ló" - Hạt lúa. Cấy cày mà ra
"Cọc chèo" hai rể một nhà
Lấy em, lấy chị gọi là dượng thôi

Chị gái, em gái chồng tôi
"Mụ o" ý xấu. Đem lôi chuyện nhiều
"Mụ gia" - Mẹ chồng đặt điều
Khi dùng tiếng mụ là điêu lắm rồi
Chái nhà, quê gọi là "hồi"

Mật trào chai lọ. "Mật bồi" chảy ra
"Bộc cửa" là cái ghạch nhà
Sàn gỗ trên mái gọi "tra" chứ gì
Cơm độn sắn - "Cơm hấp mì"

Chị em gái vợ đều "dì"... Cùng mâm
"Gộ vàng tim" - Gỗ vàng tâm
"Thúc môộng mau moọc" - Giục mầm chóng lên
Xẻng xúc thì bảo rằng "vên"

"Bénh tày" xin nhớ là tên bánh dầy
Dong riềng làm miến: "Môn tây"
"Tràng độ" - Sàng đậu. "Lắc xây" - Quay tròn
"Ò e" cái tim đọt non

Nằm trong bao lá đang còn tí ti
"Dái lẹo" là dái một bi
Không gì phải ngại - "Nỏ chi mà buồn"
"Cấy dậu" ý nói cái L...

Biết thì im nhé đừng ồn lên nha
"Chí,trấn" - Chấy rận... Phiền hà
"Troi" - Giòi. "Rếp" - Rệp. Làm ta nhọc lòng
Ruồi trâu thì gọi "mòng mòng"

"Khe" hiểu là suối. Còn sông là "rào"
"Trộ nác" lạch nước ì ào
"Trộ mưa" là trận mưa ào ào qua
"Trộ" là phải có nước nha

"Trộ đấy" phải hiểu. Đái mà thật lâu
"Loại mi khung có phao câu"
Chửi nhau ý nói. Ngu lâu dốt bền
Vắt lớn, vắt nhỏ là "sên"

Rùa thì đem đổi sang tên gọi "rò"
Tò vò mặc kệ "vò vò"
"Của em giữ. Ai mò kệ ai"
"Khái" con cọp - "Nây" con nai

"Cít tru" đầu bé là sài đừng lo
"Chạc mụi" tay nắm tay co
Chính là dây mũi trâu bò ta chăn
Một mình chi phải băn khoăn

"Tay vo mồm lốm" - Tay làm miệng ăn
Cằn nhằn cẳn nhẳn - "Lăm nhăm"
"Cân ni sọi sặng" - Cô này giỏi giang
Đậu vừa mới chín: "Độ vang"...

"Bít dăm bảy nạm" - Bứt vài nắm thôi
"Động ẻ" - Buồn ỉa... Ôi ôi !
"Cít" - Phân... Sắp sửa ra rồi chạy mau
Một bầy con nhỏ lau chau

"Mụ bà vắt lạc". Khác nhau quá chừng
Mẹ chúng nó mắt nhìn trừng
"Thòi boi" - Nhiều chuyện... Xin dừng cuộc chơi
"Địt" là khi bụng đầy hơi

Xì ra cố nín... Ở nơi đông người "Kháp" là gặp mặt nhau rồi
"Ngá khu" - Ngứa đít... Cứ ngồi gãi bươi
"Mạn ngài kháo giếng thau mươi"
Mượn người vét giếng rửa khơi sạch bùn

Tuần thì đọc trệch sang "tùn"
Vần uân mất â là un dễ òm
"Túi hoăm túi hoặm răng dòm"
Nghĩa là tối lắm sao nhòm được đây

Nếu ai nói "loại bây trây"
Người vô ý thức để lây chuyện phiền
Hay ngủ thì ví mắt "liền"
Ê răng khó chịu là " kiên"... Méo mồm

Hàm hồ cùng nghĩa "cào chồm"
"Dạm gấy" - Hỏi vợ. "Hun" - Hôn Mừng - "Mờng"
"Phò" là phỉnh nịnh mật đường
"Chẹn đàng bí thế " - " Chặn đường khó qua

"Nghỉ" chỉ. Hắn ta, lão ta
"Nít nong" - Nứt bụng. Ây dà phình no
Con so khai nhụy. "Con tro"
Con dạ - "Con rạ". Không lo lắng nhiều
Yếm đỏ bà bảo "Ướm điều"

"Bổ xiên, bổ xẹo" - Ngã xiêu, ngã quàng
Lấy dây buộc lại là "dàng"
Đường nhiều gai nói là " đàng lắm gây"
"Moóc côộc cơn" - Móc gốc cây

Chúng mày khỏe thế - "Bọn bây bạo hè"
Nếp nấu mật mía. "Cháo chè"
Không nên miếng chén. "Có ke chi mồ"
Thà như thế - " Thà rứa dồ"

"Moóc ménh" - Móc miếng. Trẻ thơ chào đời
"Chít" là ngắt ngắn tách rời
"Mẻ trènh rớt cẳng " - Mảnh sành rơi chân
Béo không sinh đẻ bị "nân"

Tách cám khỏi gạo là "dần" nhé em
"Mò ho mình hỉnh": Luốc lem
Đem đồ ăn nhử : "Nhèm nhèm"... Thèm chơi
Còn nhiều, nhiều lắm... Người ơi !
Tiếng quê vẫn mãi những lời thân thương!

>>>Xem thêm: Từ điển tiếng Nghệ An cho người ngoài tỉnh

Tác giả: SƯU TẦM

Tags: từ điển tiếng nghệ

Ý kiến bạn đọc

Nì ai bò là j ạ
07/11/2023 10:39
- Trả lời
- Thích 0
- Không thích 0
- @ = nỏ ai bì :)
  admin 07/11/2023 19:54
  
  Trả lời
  
  Thích 0
  
  Không thích 0