100 câu thành ngữ địa phương Hà Tĩnh Nghệ An (bài 3)
Trong bài viết sau Nghệ ngữ tiếp tục giới thiệu đến bạn đọc 100 câu thành ngữ địa phương Hà Tĩnh Nghệ An. Hy vọng rằng qua bài viết này bạn đọc sẽ bắt gặp đâu đó những câu nói thân quen của người dân quê mình.
I. Những câu thành ngữ địa phương Hà Tĩnh phổ biến nhất
Ở bài viết trước, Nghệ ngữ đã sưu tầm 100 câu thành ngữ Nghệ An Hà Tĩnh hay nhất, tiếp nối bài viết đó Nghệ ngữ tiếp tục giới thiệu những câu thành ngữ viết bằng tiếng Nghệ quê ta như sau.
201. Mồm ra sau lộ tai
Miệng ra sau tai. Ý nói những người miệng rộng, nói nhiều.
202. Ai cầm c... cho ai đấy
Ai cầm c... cho ai đái.
203. To trôốc mà dại
To đầu mà dại.
204. Trục cúi to hơn trặp vả
Đầu gối to hơn đùi.
205. Ngủ như chó cúc no sựa
Ngủ như chó con no nữa. Ý nói ngủ rất ngon.
206. Một đứa cháu bằng sáu đứa kẻ cướp
Ý nói cháu chắt thường hay phá phách.
207. Nắng chòi nghẹc mưa toét trời
Nghẹc: là một phần phía dưới nền nhà bằng gỗ ngày xưa. Ý nói câu này nắng rất to, mưa rất lớn.
208. Sôống cho có đức thì khôông có sức mà ăn
Sống cho có đức thì thừa sức mà ăn. Ý dặn dò chúng ta cần sống có đạo đức.
209. Ngủ ngay quen mắt ăn trắt quen mồm
Ngủ ngày quen mắt, ăn trắt quen miệng. Ăn trắt là một thói quen của người Nghệ xưa, họ thường rang hạt lúa nếp và ngồi ăn như ăn hạt hướng dương, hạt bầu bí thời nay.
210. Nói đồông quang sang đôồng rậm
Nói đồng quang, sang đồng rậm.
211. Con dại cái mang
Ý nói con cái dại dột thì cha mẹ mang tiếng.
212. Biết có sốông đến mai mà để cổ khoai đến mốt
Biết có sống đến mai mà để củ khoai đến mốt.
213. Có lả mới có khói
Có lửa mới có khói.
214. May hơn khôn, to l... hơn đẹp mặt
May hơn khôn, to l... hơn đẹp mặt.
215. L... xấu dấu cho l...
...
216. Mần đị chín phương để một phương lấy nhôông
Làm đĩ chín phương để một phương lấy chồng.
217. Kít bại chó bầy
Cứt bãi chó cả bầy
218. Con khóoc mẹ mới cho bú
Con khóc mẹ mới cho bú sữa
219. Trêu chó chó liếm mặt
Ý nói trêu đùa, chọc tức người khác sẽ bị trừng trị.
220. Ai biết ngá mà khái
Ai biết ngứa mà gãi.
II. Những câu thành ngữ Hà Tĩnh thường gặp trong cuộc sống
Người Nghệ xưa thường dùng thành ngữ, tục ngữ, ca dao tiếng Nghệ để răn dạy cháu con. Đó là những câu nói giản dị nhưng ẩn chứa nhiều ý nghĩa sâu xa. Dưới đây là một số thành ngữ địa phương Hà Tĩnh thường gặp trong cuộc sống.
221. Mồm ra sau lộ tai
Miệng ra sau lỗ tai. Ý nói những người nói nhiều.
222. Hàng to đẹp mặt hàng vặt lắm lời
...
223. Ăn chắc mặc bền
...
224. Vơ đụa cả nắm
Vơ đũa cả nắm.
225. Cháu bà nội tội bà ngoại
Người Nghệ quan niệm cháu sinh ra thuộc về họ nội, nhưng công chăm cháu thì luôn phiền bà ngoại nhiều hơn.
226. Xay ló thì khỏi bồông em
Xay lúa thì khỏi bế em. Ý nói làm việc này thì thôi việc kia.
227. Nói đàng quàng nẻo
Nói một đàng, quàng một nẻo. Ý nói những người nói và làm trái ngược nhau.
228. Thôi chay thầy đi đất
...
229. Hắn dại có ôông vải hắn khun
Hắn dại có ông vải hắn khôn.
230. Sẹech như chó liếm khu
Sạch như chó liếm mông.
231. Cờ đến tay ai ngài ấy phất
Cờ đến tay ai người đó phất.
232. Mèo què phải trận chó đòi
Nghĩa bóng nói tương tự câu "họa vô đơn chí".
233. Chó cắm áo rách
Chó cắn áo rách. Trong tiếng Nghệ, "cắm" là "cắn".
234. Nhùng nhằng như dao cắt thịt bụng
...
235. Láu táu như cháu kẻ cướp
...
236. Nuộc lạt bát cơm
...
237. Nác lụt lút cả làng
Nước lụt lút cả làng.
238. No bụng đói con mắt
...
239. Lật đật đất đè
...
240. Lènh thì mần gáo bể mần môi
Lành làm gáo, bể là muôi. Trong tiếng Nghệ "lành" = "lènh", "môi" = "muôi".
241. Trật mấu cà chua
...
242. Ngài tám lạng kẻ nửa cân
Người tám lạng kẻ nửa cân. Trong tiếng Nghệ "ngài" = "người".
243. Nhôông ghét thì ra mụ gia ghét thì vô
Chồng ghét thì ra, mẹ chồng ghét thì vào. Một cách dạy con gái khi đi lấy chồng, nếu chồng không thương thì có thể bỏ nhau, nhưng mẹ chồng ghét thì cứ sống bình thường.
244. Loay xoay như cộ xay gạy cốt
Loay hoay như cỗ xay gãy cốt.
245. Chợ chưa họp kẻ cắp đạ đến
Chợ chưa họp kẻ cắp đã đến.
246. Bỏ giỗ mắng họ
...
247. Máu loãng hơn nác lạnh
Máu loãng hơn nước lạnh. Ý câu này tương tự câu "một giọt máu đào hơn ao nước lã".
248. Chàng làng chèo chẹt nỏ mần chi ai. Cu cu rúc rích nuôi trai troong nhà
Chàng làng chèo chẹt chẳng làm gì ai. Bồ câu rúc rúc nuôi trai trong nhà. Chàng làng là một loại chim kêu rất to, rất nhiều, bồ câu thì chỉ rù rì nhỏ nhẹ. Ý câu này nói rằng những người hay nói bụng không có gì, những người thầm lậm thì đấm chết voi.
249. Biết thì thưa thốt khôông biết thì dựa cột mà nghe
Biết thì thưa thốt không biết thì dựa cột mà nghe.
250. Dốt hay nói trự
Dốt hay nói chữ.
III. Sưu tầm những câu thành ngữ địa phương Hà Tĩnh Nghệ An viết bằng tiếng Nghệ
Điều đặc biệt của những câu thành ngữ địa phương Nghệ Tĩnh là viết hoàn toàn bằng tiếng Nghệ. Chính vì thế nếu bạn đọc ngoài tỉnh khi nghe, bắt gặp những từ này sẽ vô cùng khó hiểu. Nghệ ngữ luôn cố gắng ghi chú bằng tiếng phổ thông, đồng thời giải nghĩa một số câu. Tuy nhiên sẽ còn nhiều thiếu sót mong nhận thêm góp ý từ bạn đọc nhé.
251. To môông rộông háng đáng trự tiền
To mông rộng háng đáng đồng tiền. Một quan niệm lấy vợ ngày xưa nên chọn phụ nữ to mông rộng háng để dễ sinh đẻ.
252. Của l... nhắc của c... l... quên
...
253. Họoc thì dốt chộ l... tốt thì muốn
Học thì đốt thấy l... tốt thì muốn.
254. Mần thì dục dặc chộ c... thì mờng
Làm thì dục dặc thấy c... thì mừng. Trong tiếng Nghệ "mần" = "làm", "chộ" = "thấy", "mờng" = "mừng".
255. Chưa đập được ngài mặt đỏ như vang. Đập được ngài rồi mặt vàng như nghệ
Chưa đánh được người thì mặt đỏ như vang. Đánh được người rồi mặt vàng như nghệ.
256. Chạch chê lươn lắm nhớt
Chạch và lươn đều sống dưới bùn, đều lắm nhầy nhớt. Ý câu này nói rằng "tiên trách kỷ", hãy xem mình trước khi trách người khác.
257. Ra đàng hỏi tra về nhà hỏi trẻ
Ra đường hỏi người già, về nhà hỏi trẻ em. Ra đường hỏi người già vì họ hiểu biết nhiều, kinh nghiệm nhiều hơn. Về nhà hỏi trẻ em vì trẻ em luôn thật thà, có gì nói thế.
258. Bắt chí cho mụ gia chộ đa đa trên rú
Bắt chấy cho mẹ chồng thấy đa đa trên rừng.
259. Măng quá tre đè khôông lại
Măng quá tre đè không lại.
260. Một ngay giổ cha ba ngay húp nác
Một ngày giỗ cha ba ngày húp nước.
261. Chin chưa vô ngọ mỏ đạ vô nhà
Chân chưa vào ngõ mỏ đã vào nhà.
262. Bé khôông dạy lớn bẻ gạy ngành
Bé không dạy lớn bẻ gãy ngành.
263. Chó cậy nhà ga cậy truồng
Chó cậy nhà, gà cậy chuồng. Trong tiếng Nghệ "con ga" = "con gà", "truồng" = "chuồng".
264. Cha bán củi con chết rét
Cha bán củi con chết rét.
265. Dai như đĩa đói
Con đỉa khi bám vào cơ thể hút máu thường rất dai, khó gỡ ra. Kinh nghiệm của người Nghệ là lấy vôi bôi lên để gỡ nên có thêm câu "dãy nảy như đĩa phải vôi".
266. Tóc dài ngài đẹp
Tóc dài người đẹp. Một quan niệm xưa phụ nữ phải để tóc dài mới đẹp.
267. Dai như c... tru loọc nồi bù
Dai như c... trâu luộc nồi bù.
268. Khun mô đến trẻ khỏe mô đến tra
Khôn đâu đến trẻ, khỏe đâu đến già.
269. Đẹp phô ra xấu xa đậy lại
Đẹp đẽ phô xa, xấu xa đậy lại.
270. Thịt thúi hơn mói bùi
Thịt thối hơn muối bùi.
271. Tru bạc đi mô mất mùa đó
Trâu bạc đi đâu mất mùa đó.
272. Muốn ăn lăn vô bếp
Muốn ăn lăn vào bếp.
273. Gắp lả bỏ tay ngài
Gắp lửa bỏ tay người. Ý nói kẻ hay vu oan, giá họa người khác.
274. Khun ba năm dại một giờ
Khôn ba năm dại một giờ.
275. Muốn ăn gắp bỏ cho ngài
Muốn ăn gắp bỏ cho người.
276. Khun nhà dại chợ
Khôn nhà dại chợ.
277. Cơm đàng cháo chợ ai lợ ăn nấy ăn
Cơm đường cháo chợ ai lỡ ăn cứ ăn.
278. Lủi như chạch
Lủi như chạch.
279. Dạ trước mặt trật c... sau lưng
Dạ trước mặt trật c... sau lưng.
IV. 20 câu thành ngữ tiếng Nghệ thú vị nhất
Thành ngữ địa phương Hà Tĩnh Nghệ An vô cùng phong phú, ở đó là những quan sát, chiêm nghiệm thú vị của cha ông thời trước. Qua những thành ngữ này con cháu đời sau không chỉ nhận lại những bài học hay mà còn hiểu hơn về cuộc đời, lối sống của thế hệ cha ông mình.
280. Lơ ngơ như bò đội nón
Lơ ngơ nhu bò đội nón.
281. Lắc ngắc như c... cố tra
Lắc ngắc như c... người già.
282. Gây đâm khôông bằng dằm xóc
Gai đâm không bằng dằm xóc.
283. Thúi như kít ga sáp
Thối như cứt gà sáp.
284. Chó ngáp phải ròi
Chó ngáp phải ruồi.
285. Cháy nhà ra mặt chuột
Cháy nhà ra mặt chuột.
286. Chặt khôông đít nấu nít nồi
Chặt không đứng nấu nứt nồi. Trong tiếng Nghệ "đít" = "đứt", "nứt" = "nít".
287. Lạc đàng bắt đuôi chó lạc ngọ bắt đuôi tru
Lạc đường bắt đuôi chó, lạc ngõ bắt đuôi trâu.
288. Con dại để l... thằng khun xấu mặt
Con dại để l... thằng khôn xấu mặt.
289. Nói trước bước khôông qua
Nói trước bước không qua.
290. Gạo lưng chum dệ bớt
Gạo lưng chum dễ bớt.
291. Một mất mười ngờ
Một mất mười ngờ.
292. Mồm hả như tráo tráo
Miệng há như chim sáo.
293. Đói trục cúi phải bò
Đói đầu gối phải bò.
294. Mặt xenh nenh vàng
Mặt xanh nanh vàng.
295. Thằng chết cại thằng đi chôn
Thằng chết cãi thằng đi chôn.
296. Ngài như ga loọc ba nác
Người như gà luộc ba nước.
297. Việc nhà thì nhác việc chú bác thì siêng
Việc nhà thì lười biếng, việc người khác thì siêng.
298. Lòng tru cụng như dạ bò
Lòng trâu cũng như dạ bò.
299. Khun con hơn khun của
Khôn con hơn khôn của.
300. Lăng xăng như thằng mới đến
Lăng xăng như thằng mới đến.
Còn rất nhiều câu thành ngữ địa phương Hà Tĩnh Nghệ An khác mà Nghệ ngữ sẽ tiếp tục cập nhật trong các bài viết sau. Nghệ ngữ cũng hy vọng nhận được các góp ý để bài viết hoàn thiện hơn. Mọi chi tiết mong bạn đọc gửi về email toiyeunghengu@gmail.com hoặc Fanpage Tiếng Nghệ nhé.
Tác giả: Nghệ Ngữ
Ý kiến bạn đọc
Đăng ký thành viên
Bài viết xem nhiều
-
Sức thuốc hay xức thuốc đúng? Phân biệt sức hay xức
-
Giòn giã hay ròn rã hay dòn dã viết đúng chính tả tiếng Việt?
-
Viết tỷ hay tỉ đồng đúng? Khi nào viết tỉ hay tỷ?
-
Chọn vẹn hay trọn vẹn đúng chính tả? Phân biệt trọn & chọn
-
Chịu nổi hay chịu nỗi? Chịu không nổi hay chịu không nỗi?
-
Phân biệt dồ hay rồ, bị dồ hay bị rồ, phát rồ hay phát dồ?
-
Rứa thâu là gì trong tiếng Nghệ? Ví dụ về từ rứa thâu
-
Làm lốt hay nốt, xin lốt hay nốt đúng chính tả?
-
Viết cái hủ hay cái hũ đúng? Phân biệt hủ hay hũ chi tiết
-
Không nỗi hay không nổi viết đúng? Mẹo phân biệt nỗi hay nổi
-
Méc hay mét khác nhau thế nào? Méc mẹ hay mét mẹ?