Top 100+ thành ngữ xứ Nghệ hay nhất (phần 1)
Thành ngữ xứ Nghệ được viết bằng tiếng Nghệ và có lẽ chỉ người Nghệ mới hiểu. Chính vì thế, trong bài viết sau Nghệ ngữ đã sưu tầm lại hơn 100 câu đi kèm giải thích bằng tiếng phổ thông để bạn đọc hiểu rõ hơn. Mời bạn đọc cùng tìm hiểu nha!
I. Top 10 thành ngữ xứ Nghệ thường gặp trong cuộc sống
Tính cách người Nghệ thẳng thắn, nghĩ gì nói nấy, chính vì thế họ thường dùng những câu thành ngữ bằng tiếng Nghệ để nói, bày tỏ quan điểm trong cuộc sống. Nếu bạn đọc về xứ Nghệ, rất có thể bạn sẽ bắt gặp những câu thành ngữ như sau:
1. Mờng như mụ tra được mấn mới
2. Ai cười l... con nít ai cười địt mụ tra
3. Mần ăn như tru dậm chạc mụi
Làm ăn như trâu vướng dây thừng - Ý nói làm ăn kinh tế dậm chân tại chỗ, không tiến lên được.
4. Nác đến khu bù mới nhảy
Nước đến mông mới nhảy - Ý tương tự câu nói nước đến chân mới nhảy.
5. Khéo nói hơn bạo mần
Khéo nói hơn làm nhiều - Ý nói những người khéo ăn khéo nói sẽ sống khỏe hơn những người làm lụng vất vả.
6. Tốn nác rác nhà
Tốn nước rác nhà - Ý đề cập những khách không mời mà đến, những hạng người đáng ghét đến chỉ tốn nước và rác nhà mà thôi, không tốt đẹp gì.
7. Mặt như chạc cày bện ba
Mặt như dây cày buộc ba - Ý câu này tương tự mặt nạc đóm dày.
8. Mắt thì mù lộ khu thì sáng
Mắt thì mù lỗ đít thì sáng - Ý chê cười người nào đó.
Ăn không được, nói cũng chẳng xong - Ý chê bai những người làm không được việc, siêng ăn biếng làm.
10. Ăn vô khôông to ngang thì cụng nậy dọc
Cứ ăn vào không lớn về chiều ngang cũng lớn về chiều dài - Ý bảo rằng hãy cứ ăn đi. Câu nói này thường xuất hiện trong các bữa cơm người Nghệ khi khuyên ai đó nên ăn món này, món kia.
II. Tổng hợp thành ngữ tiếng Nghệ ngắn gọn, hay nhất
Thành ngữ xứ Nghệ rất phong phú và đa dạng. Ở đó là những lời nhắn nhủ, những bài học sâu xa hoặc những câu nói đầy ẩn ý. Dưới đây là 10 câu thành ngữ viết bằng tiếng Nghệ quê ta như thế.
11. Trốôc trấy bù khu trấy ổi
Đầu trái bầu, mông trái ổi - Ý nói người có đầu to mông nhỏ.
Mất cái cũ sẽ thấy cái mới - Ý bảo trong cái rủi có cái may.
13. Éc trửa đàng mang vô cổ
14. Béo như con trấn mấn
Béo như con rận váy. Ý câu nói đùa bảo ai đó rất béo. Bạn đọc có thể xem thêm "trấn mấn là chi"
15. Hết mưa thì hết nác trọt
Hết mưa thì hết nước ở đồng. Ý bảo tình cảm nhanh chóng tàn phai.
16. Trăm rác lấy nác mần sẹch
Trăm rác lấy nước làm sạch. Ý bảo rằng trong muôn sự buồn có thể tìm lấy một niềm vui, lạc quan.
17. Mụ tra bằng ba lần con nít
Người già bằng ba lần con nít. Ý nói người già sẽ hay mè nheo, đòi hỏi như con nít, cần hiểu và cảm thông cho người già.
18. Đút trốôc thì lòi khu
Thò đầu thì lòi mông. Ý nói được cái này thì mất cái kia.
19. Chưa ra khỏi truông đạ trật c... cho khái
Chưa qua khỏi truông đã trật c... cho hổ. Ý bảo những người vong ơn bội nghĩa, hoặc hay nói láo, đồ cà trắp.
20. Muốn nói khôông mần nhôông mà nói
Muốn nói không làm chồng mà nói. Ý nói ngày xưa người chồng có tiếng nói trong gia đình, hay gia trưởng.
III. 10 câu thành ngữ Nghệ Tĩnh ngắn gọn, dễ hiểu nhất
Trong quá trình sưu tầm những câu thành ngữ xứ Nghệ quê ta, Nghệ ngữ đã chọn lọc ra những câu thường gặp trong cuộc sống đồng thời cố gắng giải nghĩa để bạn đọc gần xa hiểu rõ hơn.
21. Lời nói đọi máu
Lời nói chén máu - Ý bảo rằng mỗi lời nói ra là một lời đau, nên lựa lời mà nói.
22. Mồm như đòn xóc hai đầu
Miệng như đòn xóc hai đầu. Đòn xóc là dụng cụ để gánh lúa của người Nghệ, dụng cụ này nhọn 2 đầu như nhau, ý câu này đề cập những người trớ tráo, ăn không nói có, không đáng tin cậy.
23. L...ở lổ cổ đeo hoa
L... không mặc quần, cổ đeo hoa. Ý nói những người dùng nhan sắc để kiếm tiền.
24. Con gấy lấy nhôông đàng ngái như khái tha vô lòi
Con gái lấy chồng xa như hổ tha vào rừng. Ý nói con gái mà lấy chồng xa thì coi như mất.
25. Lu bu như khu thầy bói
Lu bu như mông thầy bói.
26. Khéo vẹ cho đị xăn mấn
Khéo vẽ cho đĩ kéo váy. Ý nói không cần bày vẽ, dạy dỗ cho những người đã sành sỏi.
27. Oi trộông khu du rộông mồm
Oi thủng đít như con dâu rộng miệng. Oi là dụng cụ để đựng cá tôm, ý câu này là oi mà thủng đít sẽ vô ích, không dùng được.
28. Ngu như lộ khu đàng trốôc
Ngu như lỗ đít để trên đầu. Ý chê bai ai đó ngu si, sai lầm.
29. Nhà có nghẹc véc có lộ tai
Nhà có nghẹc, vách có lỗ tai. Người Nghệ ngày xưa thường làm nhà bằng gỗ lợp tranh vách nứa nên có "nghẹc, có véc". Ý câu này bảo rằng, chuyện trong nhà chỉ nhà biết, đừng đồn ra ngoài.
30. Diều chưa đặt cắt đạ tha
Diều dưa đặt, cắt đã tha.
31. Mần ả ngả mặt lên
Làm chị ngửa mặt lên. Ý nói những ai làm chị cứ đường đường chính chính mà làm.
32. Đừng chộ l... nhỏ mà vo c... lại
...
33. Thông đan lóng mốt dốt đan lóng đôi
Thông minh đan lóng một, ngu dốt đan lóng đôi.
34. Mần như đồ ẻ trịn
Làm như đồ ị trịn. Ý nói làm không xong, không ra làm.
35. Giàu con nít béo lợn con
Ý nói những thứ không bền, trẻ con một vài đồng bạc thấy đã giàu, lợn con thì béo.
36. Mưa buổi mai mài rạ đi rú
Mưa buổi sơm thì mài rựa đi rừng. Ý nói một kinh nghiệm đi rừng đi rú. Xem thêm bài Vè đi rú.
37. Mau tay hơn tày đụa
Nhanh tay hơn tày đũa.
38. Mần ăn như ga mắc tóc
Làm ăn như gà mắc tóc. Ý nói làm ăn không ra, túng quẫn mãi.
39. Muốn nói ngoa mần mụ gia mà nói
Muốn nói ngoa làm mẹ chồng mà nói. Ý đề cập ngày xưa mẹ chồng hay nói nhiều, nói điêu ngoa.
40. Sứa nhảy qua đăng
...
IV. Những câu thành ngữ xứ Nghệ dành riêng cho người trẻ
Khi tìm hiểu về từ điển ca dao tục ngữ, thành ngữ xứ Nghệ chúng tôi nhận ra rằng có rất nhiều lời răn dạy quý báu của cha ông để lại. Và những người trẻ ngày nay khi đọc những câu này hãy thử ngẫm nghĩ sẽ ngộ ra biết bao điều tuyệt vời...
41. Cha tra nhà thốt
Cha già nhà dột.
42. Ba voi khôông được đọi nác xáo
Ba voi không được chén nước xáo. Ý đề cập những kẻ ba hoa, khoác lác, nói láo.
43. C.. dui lắm ló c... lọ lắm con
C... dui lắm lúa c... lọ lắm con. Một cách nhìn người kiểu nói vui để phán đoán tương lai nhiều con hay nhiều của.
44. Bền c... lọ hơn bền gọ lim
...
45. Mất mồng vớ véc
...
46. Ướt c... đặc nồi
Câu này để chỉ những người Nghệ làm nghề đi nơm cá. Đi nơm bao giờ cũng ướt, và đặc nồi để chỉ thành quả được cá tôm nhiều.
47. Ăn như oi trộông khu
Ăn như oi thủng đáy. Ý nói những người ăn nhiều, phàm ăn.
48. Ở nhà kêu chú vô rú kêu enh
Ở nhà kêu chú, vào rừng gọi anh. Ý tương tự câu "gần chùa gọi Bụt bằng anh".
49. Sướng lộ khu su con mắt
...
50. L...lạ cá tươi
...
51. Một l...lạ bằng cả xạ l...quen
...
52. Du vô nhà mụ gia ra đôồng
Dâu vào nhà mẹ chồng ra đồng. Ý nói mối quan hệ mẹ chồng nàng dâu khó sống chung, hay mâu thuẫn.
53. Tiền được một đồng đòi ăn hồng khôông hột
Tiền được một đồng đòi ăn hồng không hạt. Ý nói những người hay đòi hỏi thái quá.
54. Lao nhao như bồ chao bể ổ
Ý nói những người nói nhiều, nói luôn miệng.
55. Kít ga nơi bỏ mun nơi
Cứt gà một nơi, bỏ tro bếp một nơi. Người dân Nghệ Tĩnh ngày xưa nuôi gà thả tự nhiên, gà hay ỉa đầy nhà và họ lấy tro bếp rắc lên đó để tránh hôi thối, dễ quét sạch hơn. Ý câu này nghĩa bóng là làm nhầm việc, làm sai việc, việc cần làm không làm đi làm việc khác.
56. Chịu được khói mới chịu được lời nói mụ gia
Chịu đựng được khói mới chịu được lời nói mẹ chồng. Ý nói lời nói mẹ chồng bao giờ cũng cay nghiệt, khó nghe.
57. Thiên hạ đạ đồn khôông chồn thì cáo
Thiên hạ đồng không chồn thì cáo. Ý câu này tương tự "không có lửa làm sao có khói"
58. Du dự mất họ chó dự mất láng giềng
Dâu dữ mất họ, chó dữ mất láng giếng.
59. Trời đi ẻ té khu
...
V. Sưu tầm những câu ca dao, tục ngữ, thành ngữ tiếng Nghệ quê ta hay nhất
Trong quá trình sưu tầm những câu thành ngữ xứ Nghệ, Nghệ ngữ bắt gặp nhiều câu cổ, có dùng thổ ngữ, nên chưa thể giải thích hết nghĩa được. Bạn đọc nếu biết rõ về những câu này xin gửi về email toiyeunghengu@gmai.com hoặc nhắn tin qua Fanpage Tiếng Nghệ nha.
61. Dùi cui chấm nác mắm
Dùi cui chấm nước mắm.
62. Hèn tru hơn bạo bò
Hèn trâu hơn khỏe bò. Ý nói sức đàn ông hơn sức đàn bà.
63. Tru trậm uống nác đục
Trâu chậm uống nước đục.
64. Ma hớp hồn không bằng l... hớp vía
...
65. Đ... thì nắt gắt thì sót
...
66. Bụng bù khu dui
Ý nói những người hoặc con vật còi cọc, không chịu lớn.
67. L...nằm ngả cá xâu nghiêng
...
71. Đói cơm mói cụng ngon
Đói cơm muối cũng ngon.
72. Sảy cha có chú sảy mẹ bú gì
Ý nói tình cảm gia đình, họ hàng thân thích. Chú (em trai cha) như cha, gì (chị hoặc em gái mẹ) như mẹ.
73. Ngủ như tru sít mụi
Ngủ như trâu đứt dây. Ý nói ngủ quên trời quên đất.
74. To vụ bụ con nhiều con ròn mẹ
Con nhiều thì mẹ heo mòn.
75. Chin đi trự bát dứt khoát l... to
...
76. To chin đạp ló nhỏ chin đi đàng
Ton chân đạp lúa, nhỏ chân đi đường.
77. Khôông có chó bắt mèo ăn kít
Không có chó bắt mèo ăn cứt.
78. Thứ nhít phạm phòng thứ nhì lòng lợn
Thứ nhất phạm phòng thứ nhì lòng lợn. Xem thêm bài Lòng lợn Nghi Phú.
79. Cha bòn con bỏ
Ý nói con cái phá phách.
80. Đàn ôông rộông miệng thì sang đàn bà rộông miệng tan hoang cựa nhà
Đàn ông rộng miêng thì sang, đàn bà rộng miệng tan hoang cửa nhà.
81. Siêng gánh nác nhác đi ẻ
Siêng gánh nước, làm biếng đi ỉa.
82. Lúc nỏ có mà coi lúc cả voi lận ngựa
Lúc chẳng có mà xem, lúc thì cả voi cả ngựa.
83. Đi một ngày đàng họoc một sàng khun
Đi một ngày đàng học một sàng khôn.
84. Tru lấy mụi mà dắc đàn bà lấy c... mà lôi
Trâu lấy dây thừng mà dắt đi, đàn bà lấy c... mà kéo đi.
85. Chó sủa giai ngài nói chọt
Chó sủa nhiều, ngài nói móc. Ý nói những người hay châm chọc, nói xấu người khác thì rất đáng ghét.
86. Họoc thì túi như hụ đ...thì sáng như gương
Học thì tối dạ còn làm chuyện ấy thì thạo lắm.
87. Cá biển ba trào cá rào ba lả
Một kinh nghiệm kho cá ngon của người Nghệ. Với cá biển nấu sôi 3 lần là được, còn cá rào nước ngọt thì kho ba lần lửa.
88. Cơm mô cho đầy bụng chó ló mô cho đầy bụng ga
Cơm nào đầy bụng chó, lúa nào đầy bụng gà.
89. Trên mồm con chó dưới mỏ con ga
Trên miệng chó, dưới mỏ gà.
90. Tay khôông nói nỏ nên đều
Tay không nói chẳng nên điều. Ý nói những người nghèo sẽ không có tiếng nói, hay bị khinh.
91. Đòng đòng thì ngọt roi mót thì đau
Đòng dòng là lúa còn trong thân, ăn rất ngon ngọt, như bị đánh bằng "roi mót" (loại roi nhỏ, bằng tre) thì rất đau. Đây chính là kỷ niệm gắn với tuổi thơ chăn trâu cắt cỏ của người Nghệ Tĩnh.
92. Cá đù ăn khu bỏ trốôc
Một kinh nghiệm, khi ăn cá đù thì bỏ đầu, ăn phần đuôi sẽ ngon.
93. Gan trùn mợ mọi rẹn cột nhà
Gan giun đất, mỡ con muỗi, rẹn cây cột nhà. Ý nói những thứ không bao giờ có.
93. Mèo mù vớ cá rán
Ý nói gặp may mắn.
95. Mục dục có mô đến cộ thứ mười
...
96. Đàng ngái bái xa
Đường ngái bái xa.
97. Nói bụi tre nhè bụi hóp
Nói khóm tre, nhè khóm hóp. Ý nói kiểu giận cá chém thớt.
98. Chị em du như bù nác đấy, chị em gấy như trấy cau non
Ý nói chị em dâu khó ở với nhau, còn chị em gái thì thương nhau hơn.
99. Địt khỏi khu tru khỏi ràn
Đánh rắm khỏi mông, trâu ra khỏi ràn. Ý nói tự do tung hoành, không cản lại được.
100. Múa gậy nương hoang mắng làng một chắc
Múa gậy vườn hoang, chửi làng một mình.
Còn rất nhiều thành ngữ xứ Nghệ khác mà Nghệ ngữ sẽ tiếp tục giới thiệu đến bạn đọc trong các bài viết lần sau nhé. Hy vọng rằng bạn đọc sẽ góp ý các bài viết trên Nghệ ngữ để cùng lan tỏa tiếng quê mình nha.
>>>Xem thêm: Top 100 câu ca dao Nghệ An đặc sắc nhất
Tác giả: Nghệ Ngữ
Ý kiến bạn đọc
Đăng ký thành viên
Bài viết xem nhiều
-
Sức thuốc hay xức thuốc đúng? Phân biệt sức hay xức
-
Giòn giã hay ròn rã hay dòn dã viết đúng chính tả tiếng Việt?
-
Viết tỷ hay tỉ đồng đúng? Khi nào viết tỉ hay tỷ?
-
Chọn vẹn hay trọn vẹn đúng chính tả? Phân biệt trọn & chọn
-
Chịu nổi hay chịu nỗi? Chịu không nổi hay chịu không nỗi?
-
Phân biệt dồ hay rồ, bị dồ hay bị rồ, phát rồ hay phát dồ?
-
Làm lốt hay nốt, xin lốt hay nốt đúng chính tả?
-
Rứa thâu là gì trong tiếng Nghệ? Ví dụ về từ rứa thâu
-
Viết cái hủ hay cái hũ đúng? Phân biệt hủ hay hũ chi tiết
-
Không nỗi hay không nổi viết đúng? Mẹo phân biệt nỗi hay nổi
-
Méc hay mét khác nhau thế nào? Méc mẹ hay mét mẹ?