Top 100+ thành ngữ xứ Nghệ hay nhất (phần 1)

Thứ hai - 21/11/2022 22:20

Thành ngữ xứ Nghệ được viết bằng tiếng Nghệ và có lẽ chỉ người Nghệ mới hiểu. Chính vì thế, trong bài viết sau Nghệ ngữ đã sưu tầm lại hơn 100 câu đi kèm giải thích bằng tiếng phổ thông để bạn đọc hiểu rõ hơn. Mời bạn đọc cùng tìm hiểu nha!

I. Top 10 thành ngữ xứ Nghệ thường gặp trong cuộc sống

Tính cách người Nghệ thẳng thắn, nghĩ gì nói nấy, chính vì thế họ thường dùng những câu thành ngữ bằng tiếng Nghệ để nói, bày tỏ quan điểm trong cuộc sống. Nếu bạn đọc về xứ Nghệ, rất có thể bạn sẽ bắt gặp những câu thành ngữ như sau:

1. Mờng như mụ tra được mấn mới

Mừng như bà già được váy mới - Ý để diễn tả cảm xúc vui mừng của một ai đó.

2. Ai cười l... con nít ai cười địt mụ tra

Ai cười l... trẻ con, ai cười kẻ già đánh rắm - Ý nói trẻ con và người già là hai đối tượng chúng ta không nên chấp nhặt

3. Mần ăn như tru dậm chạc mụi

Làm ăn như trâu vướng dây thừng - Ý nói làm ăn kinh tế dậm chân tại chỗ, không tiến lên được.

4. Nác đến khu bù mới nhảy

Nước đến mông mới nhảy - Ý tương tự câu nói nước đến chân mới nhảy.

5. Khéo nói hơn bạo mần

Khéo nói hơn làm nhiều - Ý nói những người khéo ăn khéo nói sẽ sống khỏe hơn những người làm lụng vất vả.

6. Tốn nác rác nhà

Tốn nước rác nhà - Ý đề cập những khách không mời mà đến, những hạng người đáng ghét đến chỉ tốn nước và rác nhà mà thôi, không tốt đẹp gì.

7. Mặt như chạc cày bện ba

Mặt như dây cày buộc ba - Ý câu này tương tự mặt nạc đóm dày.

8. Mắt thì mù lộ khu thì sáng

Mắt thì mù lỗ đít thì sáng - Ý chê cười người nào đó.

9. Ăn cho nên đọi nói cho nên lời

Ăn không được, nói cũng chẳng xong - Ý chê bai những người làm không được việc, siêng ăn biếng làm.

10. Ăn vô khôông to ngang thì cụng nậy dọc

Cứ ăn vào không lớn về chiều ngang cũng lớn về chiều dài - Ý bảo rằng hãy cứ ăn đi. Câu nói này thường xuất hiện trong các bữa cơm người Nghệ khi khuyên ai đó nên ăn món này, món kia.

thanh ngu nghe tinh min — Ăn vô khung to ngang cụng nậy dọc. *Ảnh*: **Nghệ ngữ**

II. Tổng hợp thành ngữ tiếng Nghệ ngắn gọn, hay nhất

Thành ngữ xứ Nghệ rất phong phú và đa dạng. Ở đó là những lời nhắn nhủ, những bài học sâu xa hoặc những câu nói đầy ẩn ý. Dưới đây là 10 câu thành ngữ viết bằng tiếng Nghệ quê ta như thế.

11. Trốôc trấy bù khu trấy ổi

Đầu trái bầu, mông trái ổi - Ý nói người có đầu to mông nhỏ.

12. Mất cộ chộ mới

Mất cái cũ sẽ thấy cái mới - Ý bảo trong cái rủi có cái may.

13. Éc trửa đàng mang vô cổ

Éc giữa đường đừng mang vào cổ. Éc là dụng cụ để kéo cày, kéo bừa, thường quàng vào cổ con trâu. Ý câu này bảo rằng đừng dây vào những chuyện người ta.

14. Béo như con trấn mấn

Béo như con rận váy. Ý câu nói đùa bảo ai đó rất béo. Bạn đọc có thể xem thêm "trấn mấn là chi"

15. Hết mưa thì hết nác trọt

Hết mưa thì hết nước ở đồng. Ý bảo tình cảm nhanh chóng tàn phai.

16. Trăm rác lấy nác mần sẹch

Trăm rác lấy nước làm sạch. Ý bảo rằng trong muôn sự buồn có thể tìm lấy một niềm vui, lạc quan.

17. Mụ tra bằng ba lần con nít

Người già bằng ba lần con nít. Ý nói người già sẽ hay mè nheo, đòi hỏi như con nít, cần hiểu và cảm thông cho người già.

18. Đút trốôc thì lòi khu

Thò đầu thì lòi mông. Ý nói được cái này thì mất cái kia.

19. Chưa ra khỏi truông đạ trật c... cho khái

Chưa qua khỏi truông đã trật c... cho hổ. Ý bảo những người vong ơn bội nghĩa, hoặc hay nói láo, đồ cà trắp.

20. Muốn nói khôông mần nhôông mà nói

Muốn nói không làm chồng mà nói. Ý nói ngày xưa người chồng có tiếng nói trong gia đình, hay gia trưởng.

ca dao tuc ngu tieng nghe min — Mụ tra bằng ba lần con nít. *Ảnh*: **Nghệ ngữ**

III. 10 câu thành ngữ Nghệ Tĩnh ngắn gọn, dễ hiểu nhất

Trong quá trình sưu tầm những câu thành ngữ xứ Nghệ quê ta, Nghệ ngữ đã chọn lọc ra những câu thường gặp trong cuộc sống đồng thời cố gắng giải nghĩa để bạn đọc gần xa hiểu rõ hơn.

21. Lời nói đọi máu

Lời nói chén máu - Ý bảo rằng mỗi lời nói ra là một lời đau, nên lựa lời mà nói.

22. Mồm như đòn xóc hai đầu

Miệng như đòn xóc hai đầu. Đòn xóc là dụng cụ để gánh lúa của người Nghệ, dụng cụ này nhọn 2 đầu như nhau, ý câu này đề cập những người trớ tráo, ăn không nói có, không đáng tin cậy.

23. L...ở lổ cổ đeo hoa

L... không mặc quần, cổ đeo hoa. Ý nói những người dùng nhan sắc để kiếm tiền.

24. Con gấy lấy nhôông đàng ngái như khái tha vô lòi

Con gái lấy chồng xa như hổ tha vào rừng. Ý nói con gái mà lấy chồng xa thì coi như mất.

25. Lu bu như khu thầy bói

Lu bu như mông thầy bói.

26. Khéo vẹ cho đị xăn mấn

Khéo vẽ cho đĩ kéo váy. Ý nói không cần bày vẽ, dạy dỗ cho những người đã sành sỏi.

27. Oi trộông khu du rộông mồm

Oi thủng đít như con dâu rộng miệng. Oi là dụng cụ để đựng cá tôm, ý câu này là oi mà thủng đít sẽ vô ích, không dùng được.

28. Ngu như lộ khu đàng trốôc

Ngu như lỗ đít để trên đầu. Ý chê bai ai đó ngu si, sai lầm.

29. Nhà có nghẹc véc có lộ tai

Nhà có nghẹc, vách có lỗ tai. Người Nghệ ngày xưa thường làm nhà bằng gỗ lợp tranh vách nứa nên có "nghẹc, có véc". Ý câu này bảo rằng, chuyện trong nhà chỉ nhà biết, đừng đồn ra ngoài.

30. Diều chưa đặt cắt đạ tha

Diều dưa đặt, cắt đã tha.

31. Mần ả ngả mặt lên

Làm chị ngửa mặt lên. Ý nói những ai làm chị cứ đường đường chính chính mà làm.

32. Đừng chộ l... nhỏ mà vo c... lại

...
33. Thông đan lóng mốt dốt đan lóng đôi

Thông minh đan lóng một, ngu dốt đan lóng đôi.

34. Mần như đồ ẻ trịn

Làm như đồ ị trịn. Ý nói làm không xong, không ra làm.

35. Giàu con nít béo lợn con

Ý nói những thứ không bền, trẻ con một vài đồng bạc thấy đã giàu, lợn con thì béo.

36. Mưa buổi mai mài rạ đi rú

Mưa buổi sơm thì mài rựa đi rừng. Ý nói một kinh nghiệm đi rừng đi rú. Xem thêm bài Vè đi rú.

37. Mau tay hơn tày đụa

Nhanh tay hơn tày đũa.

38. Mần ăn như ga mắc tóc

Làm ăn như gà mắc tóc. Ý nói làm ăn không ra, túng quẫn mãi.

39. Muốn nói ngoa mần mụ gia mà nói

Muốn nói ngoa làm mẹ chồng mà nói. Ý đề cập ngày xưa mẹ chồng hay nói nhiều, nói điêu ngoa.

40. Sứa nhảy qua đăng

...

thanh ngu nghe an min — Cá biển ba trào, cá rào ba lả. *Ảnh*: **Nghệ ngữ**

IV. Những câu thành ngữ xứ Nghệ dành riêng cho người trẻ

Khi tìm hiểu về từ điển ca dao tục ngữ, thành ngữ xứ Nghệ chúng tôi nhận ra rằng có rất nhiều lời răn dạy quý báu của cha ông để lại. Và những người trẻ ngày nay khi đọc những câu này hãy thử ngẫm nghĩ sẽ ngộ ra biết bao điều tuyệt vời...

41. Cha tra nhà thốt

Cha già nhà dột.

42. Ba voi khôông được đọi nác xáo

Ba voi không được chén nước xáo. Ý đề cập những kẻ ba hoa, khoác lác, nói láo.

43. C.. dui lắm ló c... lọ lắm con

C... dui lắm lúa c... lọ lắm con. Một cách nhìn người kiểu nói vui để phán đoán tương lai nhiều con hay nhiều của.

44. Bền c... lọ hơn bền gọ lim

...
45. Mất mồng vớ véc

...

46. Ướt c... đặc nồi

Câu này để chỉ những người Nghệ làm nghề đi nơm cá. Đi nơm bao giờ cũng ướt, và đặc nồi để chỉ thành quả được cá tôm nhiều.

47. Ăn như oi trộông khu

Ăn như oi thủng đáy. Ý nói những người ăn nhiều, phàm ăn.

48. Ở nhà kêu chú vô rú kêu enh

Ở nhà kêu chú, vào rừng gọi anh. Ý tương tự câu "gần chùa gọi Bụt bằng anh".

49. Sướng lộ khu su con mắt

...
50. L...lạ cá tươi

...
51. Một l...lạ bằng cả xạ l...quen

...
52. Du vô nhà mụ gia ra đôồng

Dâu vào nhà mẹ chồng ra đồng. Ý nói mối quan hệ mẹ chồng nàng dâu khó sống chung, hay mâu thuẫn.

53. Tiền được một đồng đòi ăn hồng khôông hột

Tiền được một đồng đòi ăn hồng không hạt. Ý nói những người hay đòi hỏi thái quá.

54. Lao nhao như bồ chao bể ổ

Ý nói những người nói nhiều, nói luôn miệng.

55. Kít ga nơi bỏ mun nơi

Cứt gà một nơi, bỏ tro bếp một nơi. Người dân Nghệ Tĩnh ngày xưa nuôi gà thả tự nhiên, gà hay ỉa đầy nhà và họ lấy tro bếp rắc lên đó để tránh hôi thối, dễ quét sạch hơn. Ý câu này nghĩa bóng là làm nhầm việc, làm sai việc, việc cần làm không làm đi làm việc khác.

56. Chịu được khói mới chịu được lời nói mụ gia

Chịu đựng được khói mới chịu được lời nói mẹ chồng. Ý nói lời nói mẹ chồng bao giờ cũng cay nghiệt, khó nghe.

57. Thiên hạ đạ đồn khôông chồn thì cáo

Thiên hạ đồng không chồn thì cáo. Ý câu này tương tự "không có lửa làm sao có khói"

58. Du dự mất họ chó dự mất láng giềng

Dâu dữ mất họ, chó dữ mất láng giếng.

59. Trời đi ẻ té khu

...

V. Sưu tầm những câu ca dao, tục ngữ, thành ngữ tiếng Nghệ quê ta hay nhất

Trong quá trình sưu tầm những câu thành ngữ xứ Nghệ, Nghệ ngữ bắt gặp nhiều câu cổ, có dùng thổ ngữ, nên chưa thể giải thích hết nghĩa được. Bạn đọc nếu biết rõ về những câu này xin gửi về email toiyeunghengu@gmai.com hoặc nhắn tin qua Fanpage Tiếng Nghệ nha.

61. Dùi cui chấm nác mắm

Dùi cui chấm nước mắm.

62. Hèn tru hơn bạo bò

Hèn trâu hơn khỏe bò. Ý nói sức đàn ông hơn sức đàn bà.

63. Tru trậm uống nác đục

Trâu chậm uống nước đục.

64. Ma hớp hồn không bằng l... hớp vía

...
65. Đ... thì nắt gắt thì sót

...
66. Bụng bù khu dui

Ý nói những người hoặc con vật còi cọc, không chịu lớn.

67. L...nằm ngả cá xâu nghiêng

...
71. Đói cơm mói cụng ngon

Đói cơm muối cũng ngon.

72. Sảy cha có chú sảy mẹ bú gì

Ý nói tình cảm gia đình, họ hàng thân thích. Chú (em trai cha) như cha, gì (chị hoặc em gái mẹ) như mẹ.

73. Ngủ như tru sít mụi

Ngủ như trâu đứt dây. Ý nói ngủ quên trời quên đất.

74. To vụ bụ con nhiều con ròn mẹ

Con nhiều thì mẹ heo mòn.

75. Chin đi trự bát dứt khoát l... to

...

76. To chin đạp ló nhỏ chin đi đàng

Ton chân đạp lúa, nhỏ chân đi đường.

77. Khôông có chó bắt mèo ăn kít

Không có chó bắt mèo ăn cứt.

78. Thứ nhít phạm phòng thứ nhì lòng lợn

Thứ nhất phạm phòng thứ nhì lòng lợn. Xem thêm bài Lòng lợn Nghi Phú.

79. Cha bòn con bỏ

Ý nói con cái phá phách.

80. Đàn ôông rộông miệng thì sang đàn bà rộông miệng tan hoang cựa nhà

Đàn ông rộng miêng thì sang, đàn bà rộng miệng tan hoang cửa nhà.

81. Siêng gánh nác nhác đi ẻ

Siêng gánh nước, làm biếng đi ỉa.

82. Lúc nỏ có mà coi lúc cả voi lận ngựa

Lúc chẳng có mà xem, lúc thì cả voi cả ngựa.

83. Đi một ngày đàng họoc một sàng khun

Đi một ngày đàng học một sàng khôn.

84. Tru lấy mụi mà dắc đàn bà lấy c... mà lôi

Trâu lấy dây thừng mà dắt đi, đàn bà lấy c... mà kéo đi.

85. Chó sủa giai ngài nói chọt

Chó sủa nhiều, ngài nói móc. Ý nói những người hay châm chọc, nói xấu người khác thì rất đáng ghét.

86. Họoc thì túi như hụ đ...thì sáng như gương

Học thì tối dạ còn làm chuyện ấy thì thạo lắm.

87. Cá biển ba trào cá rào ba lả

Một kinh nghiệm kho cá ngon của người Nghệ. Với cá biển nấu sôi 3 lần là được, còn cá rào nước ngọt thì kho ba lần lửa.

88. Cơm mô cho đầy bụng chó ló mô cho đầy bụng ga

Cơm nào đầy bụng chó, lúa nào đầy bụng gà.

89. Trên mồm con chó dưới mỏ con ga

Trên miệng chó, dưới mỏ gà.

90. Tay khôông nói nỏ nên đều

Tay không nói chẳng nên điều. Ý nói những người nghèo sẽ không có tiếng nói, hay bị khinh.

91. Đòng đòng thì ngọt roi mót thì đau

Đòng dòng là lúa còn trong thân, ăn rất ngon ngọt, như bị đánh bằng "roi mót" (loại roi nhỏ, bằng tre) thì rất đau. Đây chính là kỷ niệm gắn với tuổi thơ chăn trâu cắt cỏ của người Nghệ Tĩnh.

92. Cá đù ăn khu bỏ trốôc

Một kinh nghiệm, khi ăn cá đù thì bỏ đầu, ăn phần đuôi sẽ ngon.

93. Gan trùn mợ mọi rẹn cột nhà

Gan giun đất, mỡ con muỗi, rẹn cây cột nhà. Ý nói những thứ không bao giờ có.

93. Mèo mù vớ cá rán

Ý nói gặp may mắn.

95. Mục dục có mô đến cộ thứ mười

...
96. Đàng ngái bái xa

Đường ngái bái xa.

97. Nói bụi tre nhè bụi hóp

Nói khóm tre, nhè khóm hóp. Ý nói kiểu giận cá chém thớt.

98. Chị em du như bù nác đấy, chị em gấy như trấy cau non

Ý nói chị em dâu khó ở với nhau, còn chị em gái thì thương nhau hơn.

99. Địt khỏi khu tru khỏi ràn

Đánh rắm khỏi mông, trâu ra khỏi ràn. Ý nói tự do tung hoành, không cản lại được.

100. Múa gậy nương hoang mắng làng một chắc

Múa gậy vườn hoang, chửi làng một mình.

Còn rất nhiều thành ngữ xứ Nghệ khác mà Nghệ ngữ sẽ tiếp tục giới thiệu đến bạn đọc trong các bài viết lần sau nhé. Hy vọng rằng bạn đọc sẽ góp ý các bài viết trên Nghệ ngữ để cùng lan tỏa tiếng quê mình nha.

>>>Xem thêm: Top 100 câu ca dao Nghệ An đặc sắc nhất