Sưu tầm 100 câu thành ngữ Nghệ An Hà Tĩnh hay nhất (Phần 2)

I. Top 20 câu thành ngữ Nghệ An quen thuộc trong cuộc sống

Trong bài viết Top 100+ thành ngữ xứ Nghệ hay nhất (phần 1) Nghệ ngữ đã giới thiệu đến bạn đọc những câu thành ngữ Nghệ An Hà Tĩnh hay và thú vị nhất. Tiếp theo loạt bài này, Nghệ ngữ tiếp tục giới thiệu những câu thành ngữ viết bằng tiếng Nghệ quê ta rất thân thuộc trong cuộc sống.

101. Mần như ẻ vẹ như rồng

Làm như ỉa, vẽ như rồng. Ý nói những người làm không được nhưng nói nhiều, nói láo, tương tự câu "nói hay cày dở".

102. Gấy nhôông trẻ đi ẻ cụng nhớ

Vợ chồng trẻ đi ỉa cũng nhớ. Ý nói vợ chồng mới cưới thường quấn quýt, nhớ nhau.

103. Mặt dày như khu mấn cập

Mặt dày như mông váy cập. 

104. Cáo chết chó cụng le lại

Cáo chết chó cũng thè lưỡi. Ý tương tự câu "được vạ thì má đã sưng".

105. Khun con rạ dại con so

Khôn con rạ, dại con so. Ý nói con thứ thì khôn, con đầu thì dại.

106. Tùa trời úp vẹm

...
107. Chưa khỏi mồm ôm cục nghẹn

Chưa khỏi miệng ôm cục tức.

108. Mặt ngu như tru đau ẻ

Mặt ngu như trâu đau ỉa. 

109. No cơm tấm ấm áo cập

...
110. Chết trôi vớ được cọc

Chết đuối vớ được cọc. Ý nói gặp may mắn trong hoàn cảnh ngặt nghèo.

111. Con nít nghe địt thì dạ

Trẻ con nghe đánh rắm thì dạ.

112. Khun như ma trên đất

Khôn như ma trên đất. Ý nói những người khôn lỏi, quá khôn ngoan, không thật thà.

113. Anh em trai như khoai chấm mật

Anh em trai như khoai chấm mật. Khoai chấm mật là món ăn thường gặp ở quê hương Nghệ Tĩnh, ý câu này nói rằng anh em trai thì ngọt ngào, thân thiết.

114. Đại kít ga lấy tấm

Đại cứt gà lấy hạt tấm. Ý nói tương tự câu vạch lá tìm sâu.

115. Ào ào khôông hao bằng nác rịn

Nước chảy ào ào không hao tốn bằng nước rỉ từ từ. Ý tương tự câu mưa dầm thấm lâu.

116. Chó chui gầm chạn

...
117. Túi đàng cày sáng đàng hò

Tối đường cày, sáng đường hò. Ý nói cày thì dở nhưng hát hò thì hay.

118. Tru hay ác thì tru dạc sừng

Một kinh nghiệm xem trâu để mua, trâu dữ tợn thường dạc sừng.

119. Rèo con tru đực khôông bực bằng chực bựa ăn

Chăn con trâu đực không bực tức bằng ăn chực.

120. Đẹp mặt ngặt lưng

...
 

II. 20 câu thành ngữ địa phương Nghệ An phổ biến nhất

Kho tàng thành ngữ Nghệ An có rất nhiều câu nói hay, thú vị chứa đựng những bài học sâu sắc. Dưới đây là những câu nói như thế mà Nghệ ngữ đã sưu tầm lại.

121. Cứng xương dai da

...
122. Đui hay ngóng ngọng hay phô

Mù hai ngóng đợi, ngọng thì hay nói. 

123. Quan ăn tiền thằng dại khái ăn thịt thằng đần

Quan ăn tiền thằng dại, hổ ăn thịt thằng đần.

124. Của khôông ngon đôông con cụng hết

Của không ngon đông con cũng hết.

125. Liếm như chó liếm thớt

...
126. Tru tóm nhóm về sừng

...
127. Càng quen lèn càng đau

Càng quen biết thì càng dễ bị lừa đau. 

128. Quá mù ra mưa

...
129. Có cá đổ vạ cho cơm

Ý nói những người có tính hay đổ thừa cho người khác, không chịu nhận mình sai.

130. Mần như tru húc mả

Làm như trâu húc mả. 

131. Một trăm ôông chú khôông lo - Chỉ lo một thỉ mụ o nhọn mồm

100 ông chú không lo, chỉ lo một bà cô nhọn miệng. Ý nói em hoặc chị gái của chồng luôn ghê gớm, hay cà khịa con dâu trong nhà.

132. Cưa sừng mần nghé

Cưa sừng làm nghé.

133. Đắt chè hơn rẻ nác

Đắt chè xanh hơn rẻ nước. Xem thêm bài viết Nước chè xanh xứ Nghệ

134. Ăn coi nồi ngồi coi hướng

Ăn xem nồi, ngồi xem hướng.

135. Lươn đi để nhớt cho oi

Oi là dụng cụ đựng tôm, cá, lươn... Ý câu này chỉ những chuyện bị vạ lây, bị oan.

136. Mặt trơ trán bóng

...
137. No thì l... l... c... c... đói thì sặc sặc méng ăn

...

138. Ba cha bảy mẹ

...
139. Ga cồ lặt tấm mẳn

Gà cồ nhặt tấm nhỏ.

140. Đừng chộ đỏ tưởng chín

Đừng thấy màu đỏ mà tưởng quả đã chín. Ý nói đừng nhìn bề ngoài mà đánh giá bên trong.
 

III. Sưu tầm thành ngữ Nghệ An - 20 câu ngắn gọn, dễ hiểu nhất

Người Nghệ không hay nói chữ, mà hay nói thẳng, nói thật. Chính vì thế họ thường dùng thành ngữ, tục ngữ để bày tỏ một quan điểm sống. Những câu sau đây là những câu thường gặp trong cuộc sống người dân xứ Nghệ.

141. Ga đẻ ga tục tác

Gà đẻ gà kêu tục tác. Ý nói ai hay nói thì chính là người đó làm, đừng đổ lỗi cho ai.

142. Chưa chi đạ tếch hếch lộ mụi

Chưa gì đã nở mũi. Ý nói chưa có thành quả gì mà đã ta đây tự cao tự đại.

143. Ngúc ngoảy như trớng quoảy đòn xóc

Ngúc ngoảy như trứng quoảy đòn xóc. Đòn xóc là dụng cụ làm nông của người Nghệ, thường nhọn hai đầu.

144. Đen da trắng nác đấy

Đen da trắng nước đái.

145. Mệ dòng rách mấn lòi khu, đêm nằm mọi đút cảy tu hu cấy l...

Mệ dòng rách váy lòi mông, đêm nằm muỗi cắn sưng cấy l... Một câu nói vui đùa, trào phúng của người Nghệ.

146. Một vốn bốn lời

Ý nói chuyện làm ăn kinh doanh luôn lời, nhanh giàu.

147. Khỉ ho cò gáy

Ý nói những vùng đất hoang vu, không có người.

148. Lạt mềm buộc trặt

Lạt mềm buộc chặt. Trong tiếng Nghệ "trặt" có nghĩa là "chặt"

149. Khôông ưa đổ thừa cho xấu

Không ưa, đổ thừa tại xấu.

150. Đem con bỏ chợ

Đem con bỏ chợ. Ý nói những người không có trách nhiệm.

151. Một mất mười ngờ, một ngờ mười tội

Một mất mười ngờ, một ngờ mười tội. Ý khuyên rằng đừng nên nghi ngờ khi không có bằng chứng, sẽ có tội.

152. Uống nác khôông trừ cặn

Uống nước không chừa cặn. Ý nói những người tham ăn tục uống hoặc tham lam.

153. Đau hơn hoạn

Hoạn là cách người Nghệ thiến heo, bò, trâu... Ý câu này diễn ra sự việc diễn ra quá đau lòng.

154. Ăn phường rú đ... thầy hoọc

Ăn phường rú, đ.. thầy học.

155. No dồn đói góp

No dồn đói góp. Khi no thì no liên tục, khi đói thì đói triền miên.

156. Chim sa cá nhảy

Một quan niệm người Nghệ xưa, nếu thấy chim sa vào, cá nhảy lên là điềm xấu.

157. Cú kêu ma ăn

Chim cú kêu là ma đi ăn. Một quan niệm xưa của người Nghệ về mặt tâm linh.

158. Xắc xắc vô bụi tre

...
159. Nhét cá lòi dam

Nhét cá lòi cua. Ý nói được cái này mất cái kia.

160. Ré ăn càn tran ăn mặt

...
 

IV. Tổng những những câu thành ngữ tiếng Nghệ được chia sẻ nhiều nhất

Thành ngữ Nghệ An Hà Tĩnh có nhiều câu sử dụng thổ ngữ, từ nghĩa địa phương nên gây khó khăn trong việc tìm hiểu nghĩa chính xác. Chính vì thế, nếu bạn đọc hiểu rõ nghĩa những câu này xin vui lòng gửi email về toiyeunghengu@gmail.com nhé. 

161. Kêu như tù xin ẻ

Kêu như tù xin ỉa.

162. Trèo cao té đau

Trèo cao té đau. Ý tương tự câu tham thì thâm.

163. Tru tra ẻ lấm lè

Trâu già ỉa lấm bắp chân. Ý nói người già thì khó mà làm chủ hành động của mình như khi còn trẻ.

164. Cười như tru hít l...

Cười như trâu hít l...

165. Lo bò trắng răng

Bò thì răng luôn trắng, chính vì thế đừng lo. Ý nói những người chỉ lo nghĩ những việc không đâu.

166. To mồm tốn nác chấm

Lớn miệng thì tốn nước chấm.

167. Mang tơi nhát bò mạ

Mang tơi hù họa bò mẹ. Tơi là dụng cụ đi làm đồng mùa nắng ở Hà Tĩnh.

168. Tắn khôông chin trèo năm rừng bảy rú. Ga khôông vụ nuôi đủ chín mươi con

Rắn không chân trèo năm rừng bảy rú. Gà không vú nuôi đủ chín mươi con. 

169. Mất lòng trước được lòng sau

Mất lòng trước được lòng sau, ý nói sống cần ngay thẳng, dám nói dám làm, đừng xu nịnh.

170. Ghin tre cậy phía ghin mía cậy cơn

Gần tre cậy phía, gần mía cậy cây. Ý tương tự câu chó cậy nhà, gà cậy vườn.

171. Bụt nhà khôông thiêng

Bụt nhà không thiêng. 

172. Được con em sèm con ả

Được con em, thèm con chị. Ý nói đừng núi này trông núi nọ, tham lam.

173. Được con ả muốn cả con em

Được con chị muốn "mị" luôn con em. Ý tương tự câu trên.

174. Rậm lôông mày dày lôông l...

Râm lông mày, dày lông l...

175. Nhít bửa củi nhì nhủi dam

Nhất chẻ củi, nhì nhủi cua. Ý nói những công việc nặng nhọc.

176. Mưa tránh trắng nắng tránh đen

Một kinh nghiệm đi đường thời chưa có đèn. Nếu mùa mưa thì tránh chỗ nào có màu trắng là vũng nước, còn mùa nắng thì tránh chỗ màu đen vì đó là phân trâu, phân bò.

177. Xấu như ma mút mà nhả

Ý nói rất xấu.

178. Bằng chin như vại

Bằng chân như vại. Ý nói rất bình tĩnh.

179. Mua củi bán quế

...
180. Đi đàng thua trộ đấy, đi cấy thua ménh trù

Đi đường thua trộ đái, đi cấy lúa thua miếng trầu. 
 

V. 20 thành ngữ viết bằng tiếng Nghệ chỉ người Nghệ mới hiểu

Thành ngữ Nghệ An Hà Tĩnh được viết bằng tiếng Nghệ. Nếu nếu không có bản dịch bằng tiếng phổ thông có lẽ rất khó hiểu, đó là chưa kể một số vùng miền có cách nói rất đặc biệt, kể cả người Nghệ cũng không thể hiểu nếu không sống ở đó. Dưới đây là những câu như thế.

181. Cá nhảy vô oi

Cá nhảy vào oi. Ý nói việc gì đó rất chắc chắn.

182. Hắn lú có chú hắn khun

Hắn ngu ngơ thì có chú hắn khôn.

183. Nhiều tiền ăn nạc ít tiền vạc xương

Nhiều tiền ăn thịt nạc, ít tiền ăn vạc xương.

184. Kít đàn ôông bằng côông đàn bà

Một câu cửa miệng thường gặp khi người Nghệ chửi nhau, thường là chồng cãi nhau với vợ, kiểu trọng nam khinh nữ.

185. Trăm gái khôông bằng giái trai

Trăm con gái không bằng một đứa con trai. Một câu nói đề cao con trai, kiểu trọng nam khinh nữ ngày xưa.

186. Nói cơn cà ra cơn kê

Nói cây cà ra cây kê, ý nói nhiều quá, nói lung tung.

187. Như chó phải dùi

...
188. Tru đẻ trửa mùa cấy gấy đẻ trửa mùa gắt

Trâu đẻ giữa mùa cấy, gấy đẻ giữa mùa gặt. Ý nói cuộc sống gặp nhiều khó khăn, tai họa liên tục.

189. Rờ rờ như ma rờ l... ốm

Ý nói trêu những ai làm chậm chạp, không nhanh nhẹn.

190. Chưởi cha khôông bằng pha tiếng

Chửi cha không bằng pha tiếng. Ý nói đừng nhại tiếng nói người khác.

191. Thằng còng mần thằng ngay ăn

Thằng còng lưng làm, thằng ngay lưng ăn. Ý nói sự bất công ở đời.

192. Ăn no ẻ to đốông kít

Ăn no ỉa to đống phân. 

193. Enh trật c... ả chổông khu

...
194. Nác chảy lộ trụng

Nước chảy chỗ trũng.

195. Trai ở rể như chó chui gầm chạn

Trai ở rể như chó chui gầm chạn.

196. Ngài đít gióng kẻ gạy đòn triêng

Người đứt gióng, kẻ gãy đòn triêng. Gióng và đòn triêng là hai dụng cụ dùng gánh lúa vào mùa gặt. Ý câu này nói gặp khó khăn.

197. Của vô tay vọoc móoc mô ra

Của vào tay khỉ lấy không ra.

198. L... lá vôông cho khôông nỏ lấy, l... lá ngấy đắt mấy cụng mua

...
199. To cơn lớn trấy

To cây thì lớn quả.

200. Kít cá hơn lá rau

Cứt cá hơn lá rau.

Còn rất nhiều câu thành ngữ Nghệ An Hà Tĩnh khác mà Nghệ ngữ sẽ tiếp tục giới thiệu đến bạn đọc trong những bài viết tiếp theo. Mời bạn đọc cùng theo dõi để thêm hiểu và yêu tiếng quê ta nhé. Bạn đọc có thể nhắn tin, góp ý, gửi bài vở qua email toiyeunghengu@gmai.com hoặc Fanpage Tiếng Nghệ nha.