Từ điển tiếng Nghệ An cho người ngoài tỉnh

Từ điển tiếng Nghệ An những từ phổ biến nhất

• Tao = tau
• Tôi = tui
• Bọn mình = ta
• mày = mi
• nó = hắn, hấn
• bọn tao, tụi tao, chúng tôi = choa
• bọn mày, tụi mày, chúng mày = bây
• Đâu = mô
• Nào = mồ
• Đâu nào = mô mồ
• “ở đâu = ở mô; đi đâu thế = đi mô rứa; hôm nào = bựa mô”
• kia = tê ; kìa = tề
• gì = chi
• sao = răng
• thế, vậy = rứa
• nay, này = ni, nầy (cái này = cái ni; dạo này = dạo ni; hôm nay = bựa ni; lại tau hỏi tí nầy = lại tao hỏi tí này)

Từ điển tiếng Nghệ An khó hiểu nhất

• nớ = ( nghĩa của nó cũng dùng
• giống kia hay kìa và thường đi kèm với tề ) vd: “ở đầu nớ tề = ở đằng kia kìa”
• và "nớ" còn có thể là:” ấy, đấy hoặc đó ”
• nớ = ấy, đấy, đó vd: “ anh nớ = anh ấy; khi nớ = lúc ấy, lúc đấy, lúc đó”
• hồi = thời  ( hồi nớ = thời đấy )
• a ri nầy = thế này này
• nỏ = chả = chẳng = không VD: tau nỏ biết = tao ko biết ( nỏ chỉ đứng trước động từ )
• dùng trong câu khẳng định
• Không nói: biết hát nỏ = biết hát kkhông
• chẳng = chả = không
• Ci ( ki, kí ), cấy = cái. VD: đóng ci cựa lại = đóng cái cửa lại
• mần = làm “ mần chi = làm gì ”
• hấy = nhé = nha = nhá
• hè, hầy = nhỉ, nhở
• cò lẹ = có lẽ
• coi = xem
• vô = vào
• đít lác = đói tiền = hết tiền = ung thư ví = viêm màng túi
• quày = rẽ = quẹo
• lè = bắp chân
• bảo = biểu
• kêu = nói
• chộ = thấy “có chộ chi mô mồ = có thấy gì đâu nào”
• su = sâu
• ót = gáy
• tán tỉnh = cưa cẩm
• cu đỉn = su ót = kẹt xỉn = cứt sắt = ki bo = kiết lị = keo kiệt = bủn xỉn
• đấy = đái = tè “đi đấy = đi đái = đi tè”( động từ)
• tẹo, tí = xíu, lát
• ở đầu tê = ở đằng kia = ở đằng đẵng
• thúi = thối
• trợn mắt = trừng mắt
• nguýt = lườm = liếc
• mọi bựa = đợt rồi = hôm bữa
• mọi hồi = ngày trước = ngày xưa
• vả = tát = táng (động từ)
• truốt = xong = toi "VD: mần k0 đc thì coi như đời mi truốt luôn đó = làm k0 xong thì xem như đời mày toi luôn đó"
• bơ = bạt tai
• bộng = lỗ
• đè = nhằm, chọn "vd: răng cứ đè đúng ngày bựa ni mi mới chịu mần = sao cứ nhằm đúng ngày hôm nay mày mới chịu làm "
• tương = đánh VD: tương cho 1 fát bây giừ = đánh cho 1 fát bây giờ
• tẩn = đánh VD: tẩn cho 1 trận bây giừ = đánh cho 1 trận bây giờ
• nện = đánh
• vạng = phang
• khở, kháy = khượi, bóc

Từ điển tiếng Nghệ An một số từ địa phương 

• Sinh gớm, đủ hại = kinh tởm ( vd: khiếp nhìn sinh gớm đi đươc hoặc khiếp nhìn đủ hại đi được = khiếp nhìn thấy gớm hoặc khiếp nhìn kinh tởm quá)
• cả bầy = cả lũ = cả đàn = cả loạt = cả đống
• bổ = ngã = té "vd: vấp bổ = vấp ngã
• xòe = ngã = té "vd: xòe xe = ngã xe = té xe
• con me = con bê ( con bò con)
• Rang = nướng = chiên
• Huề = hòa
• Cảy = sưng
• rầy = xấu hổ, ngại, ngượng,mắc cỡ
• sẹo = thẹo
• đại = fết = khá = bừa "ví dụ: fim ni cũng hay đại mi hầy = fim này cũng hay fết mày nhỉ = fim này cũng khá hay mày nhở” "thôi cứ mần đại đi không can chi mô = thôi cứ làm bừa đi chả sao cả đâu"
• mần vầy đi = làm bừa đi = làm đại đi
• ba hoa, ba láp = bốc phét = nói dối = nói xạo
• đèo = chở
• quán nét = hàng nét = tiệm nét
• ốt = quán - tiệm = cửa hàng
• nghìn = ngàn
• nấp = núp
• rình = rình mò
• trật = trượt - hụt
• giựt thột = giật mình = hết hồn
• to = lớn
• rèo = nài nỉ
• kiú = cứu "VD: kiú tui với = cứu tôi với"
• đậu pha = tào phớ = tàu hũ
• nhỏ = bé
• mọi hồi = ngày trước
• ẻ = ỉa
• lạc = đậu fộng
• véo, chít = nhéo
• xoa = thoa
• đành hanh = bắt bẻ = ăn hiếp
• chót = bét = cuối
• na = mang theo = đưa theo cùng
• nhọc = mệt
• đậu phụ = tàu hũ
• đậu pha = tào phớ = tàu
• riệu = rượu
• rờ rờ rận rận = vớ va vớ vẩn = linh ta linh tinh
• thu mua đồng nhôm = thu mua ve chai
• đệm = nệm
• trét = bôi
• Trửa = giữa
• Trọi hoặc xán bằng ném
• hu = thảy = tung
• bớp = chụp = hứng
• hu và bớp = tung và hứng = thảy và chụp
• trèo = leo
• bứt = bẻ = ngắt = hái
• ngoắc treo đồ quần áo = móc treo đồ quần áo
• nhủ = biểu "vd: ai nhủ mi ngu đi mần rứa = ai biểu mày ngu đi làm thế"
• cảy = sưng
• xán = ném " xán viên đá = ném viên đá"
• rờ = sờ
• vọc = nghịch
• khi = lúc
• cả lũ = tất thảy = tất cả " cả lũ bọn bây = tất thảy tụi mày = tất cả chúng mày"
• rệt = rượt = đuổi
• chộ mô rứa = chỗ nào đấy
• bẩy = bẫy
• xịch = xê dịch ít = di chuyển 1 đoạn ngắn "vd: xịch sang 1 bên, xịch xuống, xịch lên
• lạt = nhạt
• giúp = giùm = hộ
• bị troẹo cổ = bị ngáo cô
• tra = già "dạo ni nhìn mi tra rứa = dạo này trông mày già thế"
• ống xả = bô " của xe máy"
• nhoi = nhìn trộm
• súp = bột canh

Một số từ Nghệ An cho người ngoài tỉnh

• dằm = chỗ "vd: tau đi ra đây tí mi giự dằm cho tau nha = tao đi ra đây lát mày giữ chỗ cho tao nhé"
• nậy = lớn "vd: dạo ni nhìn người nậy hầy = dạo này trông người lớn nhỉ"
• đị = điệu
• cả đống, cả bả nhả, cả bả ổ, cả tỉ, cả loạt = có rất nhiều
• ải ải = không ăn thua "VD: dạo ni tau bán hàng ải ải ắm bây à = dạo này tao bán hàng không ăn thua bọn mày à"
• hiên, thềm, hành lang = ban công, lan can
• tọng = nhét "VD: tọng tất cả chai lọ vào bị đi = nhét tất cả chai vào túi đi"
• loong bia = lon bia
• cẳng = chân
• tớp leo = nói leo = nói chen vào "VD: dùng trong trg` hợp như người này chưa nói hết câu thì đã bị người kia chảy sổ nói chen vào"
• táp = ăn "tap là từ nặng hơn ăn dùng để nói khi nói móc hay xoáy người khác "VD: uh rứa thì mi táp đi cho hết hấy = ờ thế thì mày ăn"hoặc nuốt" đi cho hết nhé
• bựt = bật "VD: bựt lửa = bật lửa; bựt bếp gas = bật bếp gas; bựt lại ban giám khảo = ật lại ban giám khảo"
• rọt = ruột
• nhìn sinh hại đi đc, nhìn đủ hại đi đc = trông ghê bỏ xừ = trông kinh bỏ xừ"
• huề = hòa
• bằng tày = bằng không = bằng thừa = như không
• chốc nữa = chút nữa = lát nữa = tí nữa = tẹo nữa = xíu nữa
• bể = vỡ
• bổ = ngã = té
• đút lót = hối lộ
• bàn là = bàn ủi
• cấy chạc = cái dây
• trốc tru = đầu trâu = đồ ngu
• nạm = nắm
• đại = khá = bừa
• rành = rất
• đập chắc = đánh nhau
• một chắc = một mình
• cảy = sưng
• bể = vỡ
• cột chạc lại = buộc dây lại
• rứa tê mà = thế cơ mà
• mần vầy đi = làm bừa đi = làm đại đi
• rớt tiền tề = rơi tiền kìa
• cấy bị = cái túi lớn
• fỏng = bỏng
• nhao mấn, mần rạo, nhặng địt, ỏm tỏi = làm ồn
• đành hanh = bắt bẻ
• tẩn cho 1 trận = đánh cho 1 tận
• choảng nhau = đánh nhau
• trửa = giữa
• tra = già "vd: dạo ni nhìn mi tra rứa = dạo này nhìn mày già thế"
• truốt, truột chạc = xong" vd:mi làm rứa coi như đời mi truốt rồi đó = mày làm vậy xem như đời mày xong rồi đó"
• ẻ troạng nang, ẻ trót rót = ỉa chảy = đi kiết = táo bón
• troạng = thua lỗ hoặc sứt mẻ " nhưg chỉ dùng trong hoàn cảnh như: dạo ni làm ăn troạng hết rồi = dạo này làm ăn thua lỗ hết rồi" chứ ko dùng như troang tình cảm mà fải dùng sứt mẻ tình cảm
• trét = bôi"trét lên tường = bôi lên tường"
• bựt cho cấy trửa mặt = đập cho fát giữa mặt
• chả tổ cha nhà mi ra = tiên sư bố nhà mày
• bâu sâu, thoi boi = xen hoặc xía vào chuyện người khác
• giảm xóc = phuộc " của xe máy"
• cân = ký "mi nặng mấy cân = mày nặng bao nhiêu ký"
• mấy = bao nhiêu
• chạm = đụng
• thúc = húc
• ngậm miệng đi = câm mồm đi
• đọc vầy,đọc mù = nói tùm lum, nói đại, nói lung tung ( tức là nói không chính xác sự việc
• cây = km
• nhim = râm " đứng vô chộ nhim khỏi nắng = đứng vào chỗ râm kẻo nắng"
• khiếp = kinh = ghê
• so bì = sánh bằng
• út = chót = bét = cuối cùng
• chém mồm chém miệng = trộm vía
• nói như thật = nói như đúng rồi
• quăng = vứt = giục
• ở một chắc = ở một mình
• huề = hòa “huề vốn = hòa vốn”
• vừng = mè

Sưu tầm các từ tiếng Nghệ An khó nghe

• vạng, nện, = fang" vd: tau fang cho 1 fát bây giừ = tao fang cho 1 fát bây giờ"
• vả = tát
• bơ = bạt tai
• rớt = rơi
• nhọc = mệt
• liệt = phê hoặc quá mệt
• rán = chiên
• tợn = bặm trợn = dữ
• cứ a răng á = cứ thế nào ấy = cứ kỳ kỳ sao đó
• đáng ghét = kỳ cục
• kưng = chiều chuộng
• cóc xê = xi chiêng = áo ngực = áo lót
• su lích = si líp = sịp = quần chíp = quần lót
• mến = quý = thương
• ăn cắp = ăn trộm = ăn cướp
• ghẹo = trêu
• lòi = hở
• không can chi mô = không sao cả đâu
• khun = khôn ( những từ nói quá:ranh,quỷ,quái,ma,yêu tinh,trăn, cáo già, đỉa )
• cá tràu = cá quả = cá lóc
• fàm tính = cục tính, nóng tính
• khái = hổ = cọp = hùm = tiger
• cầy = chó = tuất = cẩu = dog
• cấy chủi = cái chổi
• khải = gãi” khải lưng = gãi lưng”
• ngoắc = móc “móc quần áo
• phể mui = nẻ môi = nứt môi (mùa thu hay mùa đông hay bị khô và nứt nẻ môi”
• 1 nạm = 1 nắm “vd: 1 nạm gạo = 1 nắm gạo”
• ngọ = ngõ = hẻm
• nước méng hay nước mánh = nước miếng hoặc nước bọt
• nước sôi = nước lọc “ là nước lã đã nấu chín”
• chín chắn = chững chạc
• cái môi = cái muôi
• trọi = chọi
• Chấn = đụng. "Chắc hắn bị chấn mô đó" = "chắc nó đụng trúng đâu đấy"
• khỏ = gõ
• bộng = lỗ
• Cù chuầy = lầy = ăn vạ
• phể mui = nứt môi
• nhể = nát = kém phong độ
• lặt = lượm, nhặt
• mưa lang = mưa fùn
• áo fông = áo thun
• mũ = nón
• ô = dù
• Lai = đèo = chở
• bấu víu = đeo bám
• cấu = cào
• thế nên = bởi vậy
• khi nại = lúc nãy = vừa nãy
• ả = mụ "dùng để nói về ng` đàn bà ko mấy thện cảm"
• xỏ lá = dối trá
• Khu mấn = quần què
• Xé vé = dìm hàng
• trách chi = chả trách = thảo nào = hèn chi = hèn gì
• bứt = ngắt “ bứt hoa = ngắt hoa”
• giựt = giật”cướp giựt = cướp giật hoặc điện giựt = điện giật”
• mỏ = mồm = mõm = miệng
• mui = môi
• trèo = leo “ trèo cây = leo cây”
• địt = rắm = xả hơi = thả bom
• cái đém = cái bớt
• lẹo = đ*= đ** = giao hợp
• chén = ly nhỏ = cốc nhỏ
• cốc = ly
• thìa = muỗng
• nỉa = dĩa
• tô = bát to
• đọi = bát
• Chưởi = chửi
• nhởi = chơi” đi nhởi = đi chơi
• Đập = đánh. VD: chúng đang đập chắc = chúng đang đánh nhau
• Tróc,trợt = chầy xước = bong “tróc da, trợt da = bong da hay chầy da”
• Bóc = mở “bóc gói bim bim = mở gói bim bim”
• Đấy = đái "dùng từ nào cũng đc
• Cảy = sưng. VD: cảy 1 cục = sưng 1 cục
• Chạc = dây
• Nót = nuốt
• Quẹt khu = đếch cần = chả thèm
• cột = buộc = thắt (dùng với các đồ vật "vd: cột dây vào cây = buộc dây vào cây
• trói = buộc " trói hắn lại ko đc tháo ra = buộc nó lại ko đc mở ra"
• Rành = rất. VD: hắn học rành giỏi = Nó học rất giỏi
• giừ = giờ “ giừ đi mô đây hả bây = giờ đây đâu đây hả mọi người”
• hè hoặc hầy = nhỉ hoặc nhở
• chơ = chứ vd:”chơ răng nựa = chứ sao nữa
• nếu mà tau cứ mần rứa thì răng mồ = nếu mà tao cứ làm thế thì sao nào

Một số từ điển tiếng Nghệ An xưa

• bới cơm = xới cơm
• đen đủi = xui xẻo
• xon = đỏ = hên
• nhác = lười = làm biếng
• Nhác trượn rọt = lười chảy thây
• đùm = gói
• gưn = gần ( câu này thỉnh thoảng mới nói, đa phần vẫn dùng từ gần )
• quân nớ = bọn nó = tụi nó = chúng nó
• bày = chỉ
• phụ tiền thừa = thối tiền thừa
• đến = tới
• đậu = đỗ
• nói tục = nói bậy
• buổi túi = buổi tối
• tru = trâu
• mấn = váy
• trốc = đầu
• bằm = xút mạnh” bằm bóng = xút mạnh bóng”
• đấm nhau và đập nhau = đánh nhau
• ê chà = ôi giời
• khu = đít = mông = fao câu
• nịt = dây lưng = thắt lưng
• xe chiến = xe độ
• ngày mốt = ngày kia (tức là sau ngày mai 1 ngày)
• tày = huề vốn ban đầu
• nhể = bựa = nát
• cù chuầy = cù nhầy = bầy hầy = nhầy nhụa
• cù bất cù bơ = bụi bờ lang thang
• nổ = chém gió
• sổ đị = điệu đà quá
• bồng = bế = ẵm
• nhớp = bẩn = dơ
• khun = khôn
• troi = ranh
• Chộ nhim = chỗ râm = chỗ mát
• buôn chuyện = tám chuyện
• cức = ức = tức
• nôn = mửa
• rinh, khiêng = bưng, bê
• sơ sơ = sương sương = chút chút
• xe lai = xe ôm
• o = cô “em gái của ba hoặc bố”
• dì = “em gái của mẹ”
• cậu là em trai của mẹ
• chú là em trai của ba
• tất cả anh chị của ba hay mẹ đều được gọi là bác
• ba mẹ = ba má = bố mẹ = thầy u = tía mạ
• mự = vợ của em trai mẹ hoặc vợ em trai bố
• nạt = quát = mắng
• hét = la
• nôn = nhột
• ciếc = cù léc = thọc léc
• bớp = cave = phạch = phò = đĩ = điếm
• đài = gàu = gáo (múc nước) "3 từ dùng từ nào cũng đc
• ban lơn = đùa dai
• trêu ngươi = chọc tức
• ngất ngất = linh tinh = vớ vẩn ví dụ:nói ngất ngất = nói linh tinh
• lừa = gạt
• dạ = vâng
• suốt = hoài " vd: món nớ ăn suốt rứa mà mi ko chán à = món đấy ăn hoài thế mà mày ko chán à"
• dùng = xài
• ngỏng = cương
• cà trắp = cà chớn = láu cá
• xơi = ăn “xơi tái = ăn sống”
• khỉ gió = chả bố mày, tiên sư mày = thằng quỷ xứ
• ba trợn ba trạo hoặc ba trớp ba tráo = bố láo bố lếu
• lóc bóc = khệnh khạng,bốc đồng hay láo toét
• lớp tớp = láo lếu hấp tấp
• rờ rờ rận rận = vớ va vớ vẩn = linh ta linh tinh
• cà khịa = gây sự = kiếm chuyện
• cù lần = khờ = đần
• đập thâu cha mi giừ = đánh bỏ bố mày giờ
• “thòi boi hay bâu sâu” vào chuyện ng` khác = “xía hoặc xen” can thiệp” vào chuyện người khác
• dở = bữa "ví dụ: ngày ăn 3 dở cơm = ngày ăn 3 bữa cơm
• bầy nhầy, cù chuầy,bầy hầy,cù lần,cù bất cù bơ,
• ngoài ra còn những từ như:”rành,nả,nà,hầy,mồ” được dùng làm đệm của các từ khác trong những hoàn cảnh thường ngày
• ở vinh nói riêng hay nghệ an nói chung thì những từ có dấu hỏi hoặc dấu ngã thường chuyển thành dấu nặng
• ví dụ: cụng = cũng ; nựa = nữa ; mụi = mũi
• còn những từ có dấu ngã cũng hay bị chuyển thành dấu hỏi ví dụ” sẻ = sẽ ; vẩn = vẫn
• những câu đuổi: (xấn, xéo, cút, fướn, fắn, biến, lặn, lướt, lượn, thoát, fướt, trướt, lách)
• những câu mang tính chất chê hay chửi: (ngây, ngu, ngất, ngơ, ngố, ngộ, ngớ, ngô nghê, điên, điên loạn, não, đao, tâm thần, thần kinh, khùng, chập mạch, chập cheng, rồ, dại, bệnh).